Η έννοια «γενόσημα» φάρμακα έγινε ευρέως γνωστή στη χώρα μας μόλις πέρυσι - κι ας είχαμε ήδη στο ράφι μας μπόλικα απ' αυτά. Τι σημαίνει γενόσημο και πώς φθάνει από το εργαστήριο στο φαρμακείο;

Καθηγητής Χάρης Βάρβογλης

Οι περισσότεροι από εμάς χρησιμοποιούμε, έστω και σπάνια, κάποιο παυσίπονο όπως το Depon ή το Panadol. Εάν βρεθούμε όμως στη Γαλλία ή στις ΗΠΑ και ζητήσουμε κάποιο από αυτά τα φάρμακα, δεν θα το βρούμε. Στη Γαλλία πρέπει να ζητήσουμε Efferalgan, ενώ στις ΗΠΑ Tylenol. Αλλά, αφού δεν είναι πρακτικό να κυκλοφορούμε με μια λίστα ονομασιών όταν ταξιδεύουμε, καλό είναι να γνωρίζουμε ότι η δραστική ουσία, τόσο του Depon όσο και του Panadol, είναι η παρακεταμόλη. Το πώς καταλήγουν φάρμακα με την ίδια δραστική ουσία να κυκλοφορούν με διαφορετικά ονόματα, καθώς και το ποια είναι η διαφορά μεταξύ των πρωτότυπων και των γενόσημων φαρμάκων, είναι μια ενδιαφέρουσα υπόθεση.

Δραστική ουσία και έκδοχα

Στη φαρμακευτική επιστήμη δραστική ουσία ονομάζεται η χημική ένωση ενός φαρμακευτικού σκευάσματος, η οποία έχει βιολογική δράση. Στην περίπτωση του Depon και του Panadol, η βιολογική δράση της παρακεταμόλης έχει ως αποτέλεσμα την ανακούφιση από τον πόνο και τον πυρετό. Γιατί όμως υπάρχουν περισσότερα του ενός φαρμακευτικά σκευάσματα με την ίδια δραστική ουσία, την ίδια βιολογική λειτουργία, αλλά διαφορετικά ονόματα; Η απάντηση είναι ότι πρόκειται για εμπορικά προϊόντα, τα οποία πρέπει να έχουν μια εμπορική ονομασία, για να μπορούμε να διακρίνουμε το προϊόν της εταιρείας Glaxo-Smith-Kline (Panadol) από αυτό της εταιρείας Bristol-Myers-Squibb (Depon).

Η παρακεταμόλη είναι μια συγκεκριμένη χημική ουσία αλλά δεν συνιστά από μόνη της ένα φάρμακο. Τα φάρμακα, είτε είναι χάπια, είτε είναι ενέσιμα διαλύματα, είτε είναι υπόθετα, είναι σχεδόν πάντοτε μείγματα αρκετών συστατικών. Η δραστική ουσία είναι ένα από αυτά και πάντοτε στη συσκευασία του φαρμάκου αναγράφεται η ποσότητα αυτής της ουσίας ανά μονάδα φαρμάκου. Στις συσκευασίες του Depon και του Panadol, για παράδειγμα, αναγράφεται η περιεκτικότητα σε παρακεταμόλη: 500 mg ανά δισκίο. Αυτό ισχύει για όλα τα φάρμακα που έχετε στο ντουλάπι σας. Και το υπόλοιπο χάπι από τι αποτελείται; Από τα λεγόμενα έκδοχα. Τα έκδοχα είναι φαρμακευτικά αδρανή συστατικά που μπορεί να έχουν διάφορες ιδιότητες, ανάλογα με την κατηγορία τους: δίνουν «μορφή» στο φάρμακο, υποβοηθούν τη μηχανική του κατεργασία στη φάση της παρασκευής του, συμμετέχουν στη σωστή απορρόφηση της δραστικής ουσίας από τον οργανισμό, επηρεάζουν τη διαλυτότητά του, μπορεί ακόμα και να δίνουν γεύση, χρώμα ή άρωμα στο τελικό σκεύασμα. Το μείγμα λοιπόν της δραστικής ουσίας και των εκδόχων, καθώς και η τεχνική με την οποία αυτά αναμειγνύονται και κατεργάζονται, έχουν ως αποτέλεσμα ένα φάρμακο. Και ακριβώς επειδή η διαδικασία παρασκευής ενός φαρμάκου είναι αποτέλεσμα υψηλού επιπέδου τεχνογνωσίας, οι εταιρείες προστατεύουν τα προϊόντα τους με διπλώματα ευρεσιτεχνίας, ή αλλιώς πατέντες.

Το πλήρες κείμενο του Γιώργου Γραμματικάκη στο θέμα της Νεοελληνικής Γλώσσας στις Πανελλαδικές

Σε συνεργασία με τα φροντιστήρια Φλωρόπουλου «Ομόκεντρο», tanea.gr δημοσιεύουν το θέμα της Νεοελληνικής Γλώσσας όπως αυτό διατυπώθηκε στα εξεταστικά κέντρα και στους εξεταζόμενους μαθητές των φετινών Πανελλαδικών.

Τη ζωή στη Γη ο άνθρωπος ελάχιστα την σέβεται, η ζωή όμως σε άλλους κόσμους διεγείρει το ενδιαφέρον και τη φαντασία του. Είναι άραγε περιέργεια, κατακτητική διάθεση ή απλώς ένα διανοητικό παιχνίδι; Ίσως όλα μαζί, ταυτόχρονα όμως κι ένα βαθύ αίσθημα μοναξιάς. Άλλωστε τη ζωή του εδώ ο άνθρωπος την έχει καταστήσει πιεστική και ανούσια. Περιμένει λοιπόν ένα χέρι βοηθείας και παρηγοριάς από τους πλανήτες και τα μακρινά άστρα. Ακόμη όμως και αν δεχθούμε με αισιοδοξία ότι η ζωή δεν ανθίζει μόνον στη Γη, αλλά ότι αφθονεί στο Σύμπαν, ένας άλλος καθοριστικός παράγοντας ορθώνεται. Είναι ανάγκη να συνειδητοποιηθεί ?όσο και αν αντιτίθεται στις ενδόμυχες επιθυμίες μας? ότι με τη ζωή αυτή η επικοινωνία εμφανίζεται, για το ορατό τουλάχιστον μέλλον, ανέφικτη.

Με τη ζωή λοιπόν στο Σύμπαν είναι αδύνατο να επικοινωνήσουμε, η ζωή όμως γύρω μας ανθίζει. Η ζωή εδώ, σ? έναν μικρό και πανέμορφο πλανήτη, ανέδειξε ύστερα από σιωπηλές διεργασίες που διήρκεσαν δισεκατομμύρια χρόνια μια θαυμαστή ποικιλία έμβιων όντων. Οι θάλασσες και τα δάση της Γης, τα βουνά και οι πεδιάδες της αποκαλύπτουν κάθε στιγμή τη γοητεία που κρύβουν τα χιλιάδες όμοια ή ανόμοια δημιουργήματα της εξελίξεως. Η ανεμώνη και το δελφίνι, ο αίλουρος αλλά και ο γυπαετός, τα ανθρώπινα όντα στις πολλαπλές φυλετικές τους παραλλαγές, είναι δίπλα μας, συμμέτοχα του ίδιου πλανήτη και του μέλλοντός του.

Φωτογραφίες από το Εκθετήριο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας του ΝΟΗΣΙΣ

H αρχαία ελληνική τεχνολογία αποτελεί άμεσο δώρο του μεγαλείου του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Μέσα από το επιβλητικό συνονθύλευμα ιδεολογικής, θρησκευτικής και κοινωνικοπολιτικής οργάνωσης της Ελληνικής αρχαιότητας  πηγάζει ο αρμονικός συνδυασμός της ορθολογιστικής επιστήμης και της ευρηματικής  τεχνολογίας. Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν λαός τόσο πολύ στραμμένος στην τεχνολογία, ώστε από τα βάθη των αιώνων να υπάρχει η έννοια της τεχνολογίας στο μυθοθρησκευτικό επίπεδο του πολιτισμού τους. Ο Προμηθεϊκός μύθος (Πλάτωνος «Πρωταγόρας» 321c) αναφέρει τον Προμηθέα να παρατηρεί τον νεοδημιούργητο άνθρωπο γυμνό, άοπλο και άστεγο και να σπεύδει να δώσει στους ανθρώπους την «έντεχνον σοφίαν» (δηλαδή Τεχνογνωσία). Έτσι κατά την Ελληνική μυθολογία γεννήθηκε η Τεχνολογία την επόμενη κιόλας μέρα της Δημιουργίας. Άλλωστε οι αρχαίοι Έλληνες είχαν θεό Τεχνολόγο (τον Ήφαιστο ) και μυθικά ρομπότ, όπως ο Τάλως που διέσχιζε ταχύτατα όλη την Κρήτη και έριχνε βράχους στα πλοία των εχθρών.

Ο θρίαμβος της λογικής, της τέχνης, της ποίησης, η μουσική, ο ρυθμός, η γεωμετρία οδηγούν τον αρχαίο Έλληνα στη διαμόρφωση  θετικής σκέψης και ιδεών που εναρμονίζονταν άμεσα με την παραγωγή τεχνολογικών επιτευγμάτων, τα οποία πρόσφεραν στον  πολιτισμό των αρχαίων την απαιτούμενη ώθηση για εξέλιξη.

Το σημαντικότερο στοιχείο μάλιστα, στην εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, είναι πως η τεχνολογία ήταν διαθέσιμη σε κάθε έναν που την χρειαζόταν και όχι μόνο στον πλούσιο αριστοκράτη, ενώ η εφαρμογή της ήταν κοινωνικώς ευρεία. Επιπλέον αυτό που διαφοροποίησε την Ελληνική και  Ελληνιστική τεχνολογία από αυτές των άλλων αρχαϊκών πολιτισμών είναι πως το υπόβαθρό της ήταν η μαθηματική λογική και η έννοια του επιστημονικού πειράματος.

Μεγάλο μέρος των κατοίκων του πλανήτη δεν θα έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό τα επόμενα χρόνια, γεγονός που θα επιφέρει αλυσιδωτές επιπτώσεις, τονίζει διεθνής ερευνητική κοινοπραξία που προσπαθεί να κινητοποιήσει τις κυβερνήσεις ώστε να ακολουθήσουν πολιτικές που θα περιορίζουν την αλόγιστη κατανάλωση και τη ρύπανση των υδάτων.

Σε διακήρυξη που υπέγραψαν πεντακόσιοι επιστήμονες από όλο τον κόσμο στη Βόννη, προειδοποιούν ότι η σοβαρή έλλειψη νερού θα είναι ήδη αισθητή από το 2050 ή το αργότερο μέσα στις δύο επόμενες γενιές . Επισημαίνουν ότι το πόσιμο νερό δεν είναι ανεξάντλητο εφόσον η ανανέωση των υδάτινων αποθεμάτων γίνεται με πιο αργό ρυθμό από την κατανάλωσή τους και προειδοποιούν ότι εάν δεν γίνουν οι αναγκαίες παρεμβάσεις το αργότερο μέσα σε δύο γενιές "η πλειοψηφία των εννέα δισεκατομμυρίων κατοίκων του πλανήτη θα ζει με σοβαρές ελλείψεις γλυκού νερού".

Συγγραφέας: Ανδρέας Μιχαηλίδης

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά, όσο και τρομακτικά, αεροναυπηγικά συμβάντα, είναι αυτό της Πτήσης 009 των British Airways, στις 24 Ιουνίου του 1982. Είναι ένα συμβάν που άλλαξε για πάντα τη ζωή των 263 επιβαινόντων (248 επιβάτες, 15 μέλη πληρώματος) του Boeing 747-200, με όνομα City of Edinburgh και έθεσε ένα προηγούμενο που θα άλλαζε για πάντα τη διεθνή αεροναυπηγική, ακόμα και σε επίπεδο εκπαίδευσης των πληρωμάτων. Το αεροπλάνο εκκίνησε στο Heathrow του Λονδίνου με προορισμό το Auckland, με στάσεις στη Βομβάη, στο Madras, την Kulala Lumpur, το Perth και τη Μελβούρνη. Επρόκειτο να φτάσει μόνο μέχρι τα μισά του δρόμου.

Στις 13:40 GMT (Greenwich Mean Time[1]), καθώς το αεροπλάνο διέσχιζε τον Ινδικό Ωκεανό, νότια της Java, ο Συγκυβερνήτης Roger Greaves και ο Μηχανικός Πτήσης Barry Townley-Freeman, έγιναν για πρώτη φορά μάρτυρες ενός φαντασμαγορικού και εν δυνάμει θανατηφόρου φαινομένου: το παρμπρίζ του αεροπλάνου έμοιαζε να φωτίζεται από αυτό που οι ναυτικοί ονομάζουν St. Elmo?s Fire ή τα πιο γνωστά μας «Φώτα των Νεραϊδών». Το φαινόμενο συνεχίστηκε ακόμα και αφού επέστρεψε ο Κυβερνήτης Eric Moody στο πιλοτήριο, ενώ τα όργανα δεν έδειχναν τίποτα που να δικαιολογεί το φαινόμενο. Την ίδια στιγμή, μικρή, αλλά σταθερά αυξανόμενη ποσότητα καπνού άρχισε να μπαίνει στην άτρακτο όπου βρίσκονταν οι επιβάτες, από τον εξαερισμό, συνοδευόμενη από έντονη οσμή θειαφιού. Καθώς οι αεροσυνοδοί αναζητούσαν την πύρινη εστία του καπνού, αδυνατώντας να βρουν οτιδήποτε, επιβάτες και πλήρωμα παρακολούθησαν την ίδια φρικτή φαντασμαγορία με τους Κυβερνήτες: τα φτερά και οι κινητήρες φαίνονταν τυλιγμένα σε κυματιστά, εναλλασσόμενα στρώματα φωτός, σαν πεδία βγαλμένα από ταινία επιστημονικής φαντασίας.

Στις 13:42 GMT, τα πράγματα έγιναν ακόμα πιο παράξενα και επικίνδυνα. Ο κινητήρας υπ? αριθμόν 4 ξαφνικά φλογίστηκε για λίγο και μετά σταμάτησε. Για λόγους ασφαλείας, οι Κυβερνήτες ακολούθησαν αμέσως το πρωτόκολλο, έκλεισαν την παροχή καυσίμων στον κινητήρα και ετοίμασαν το σύστημα πυρόσβεσης. Σχεδόν αμέσως μετά, οι επιβάτες παρατήρησαν πύρινες ουρές να βγαίνουν από τους κινητήρες και μόλις ένα λεπτό μετά τον 4, φλογίστηκε και σταμάτησε και ο κινητήρας 2. Πριν καν να προλάβουν να επαναλάβουν το πρωτόκολλο πυρόσβεσης, οι κινητήρες 1 και 3 επίσης έσβησαν. Την ώρα εκείνη το αεροπλάνο βρισκόταν στα 11280 μέτρα και ο Κυβερνήτης Moody έκανε στους επιβάτες μια ανακοίνωση που έχει καταγραφεί ως ένα από τα μεγαλύτερα understatements όλων τω εποχών:

«Κυρίες και κύριοι σας ομιλεί ο Κυβερνήτης σας. Έχουμε ένα μικρό πρόβλήμα. Όλοι οι κινητήρες έχουν σβήσει και σκιζόμαστε να τους επαναφέρουμε. Ελπίζω να μην είστε πολύ ταραγμένοι.»

Εν τω μεταξύ, το επείγον ραδιοφωνικό σήμα που στάλθηκε στο αεροδρόμιο της Jakarta, παρερμηνεύθηκε λόγω παρασίτων και ο πύργος ελέγχου αδυνατούσε να δει το Boeing, παρά το ότι είχε ακολουθηθεί το πρωτόκολλο επείγουσας ανάγκης. Θα έλεγε κανείς ότι αυτή η μυστηριώδης, δαιμονική άλως τραβούσε το αεροπλάνο αδυσώπητα και ασταμάτητα στην καταστροφή. Ο Κυβερνήτης έπρεπε να πάρει μια πολύ δύσκολη απόφαση: να ρίξει το αεροπλάνο στη θάλασσα ή να προσπαθήσει να επιστρέψει στο αεροδρόμιο της Jakarta. Ένα Boeing 747 μπορεί να διανύσει, κατερχόμενο και δίχως τη βοήθεια των κινητήρων, 15 Km για κάθε χιλιόμετρο που χάνει σε ύψος. Αυτό σήμαινε ότι από το τρέχον ύψος του, θα μπορούσε να διανύσει περίπου 168 Km. Ο Κυβερνήτης Moody αποφάσισε να χαράξει αρχικά πορεία προς Jakarta. Προκειμένου να προσγειωθεί με ασφάλεια, θα έπρεπε όταν φτάσει να βρίσκεται σε υψόμετρο 3795 μέτρα, ώστε να αποφύγει τις Ινδονησιακές οροσειρές. έτσι αποφάσισε ότι αν, όταν έφταναν, το αεροπλάνο δεν μπορούσε να διατηρήσει ύψος 3960 μέτρων, θα το έριχνε στη θάλασσα. Κατά τη διάρκεια της κατάβασης αυτής, ο Συγκυβερνήτης και ο Μηχανικός Πτήσης επαναλάμβαναν συνεχώς τη διαδικασία επανεκκίνησης του κινητήρα (σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους, πρέπει να επανέλαβαν τη διαδικασία περί τις 50 φορές!).