Φίλοι του Τ.Μ.Θ.

ΚΥΡΙΑΚΗ 20 ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2019

Αξιότιμοι φίλοι και φίλες.

Είναι τιμή να μιλήσει κάποιος για το Τεχνικό Μουσείο και τούτο όχι γιατί επηρέασε θετικά τις ζωές κάποιων από εμάς, αλλά διότι το πνεύμα του εξακολουθεί να εμποτίζει και να εμπνέει υψηλούς σκοπούς που υπηρετούν τις ζωές όλων μας.

Η επιστήμη και η τεχνολογία από της εμφανίσεως τους, αποτελούσαν ουσιώδη συστατικά του ανθρώπινου πολιτισμού  και της εξέλιξης του. Τα τελευταία χρόνια αποτελούν χωρίς αμφιβολία τον σημαντικότερο παράγοντα  εξέλιξης και για κάποιους, επιβίωσης του ανθρώπου.
Επιτεύγματα και αποτυχίες, παραδείγματα για μίμηση ή για αποφυγή, ευοίωνες προοπτικές και δυσοίωνες συνέπειες, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε ζητήματα επιστήμης και τεχνολογίας, αναζητούσαν και αναζητούν χώρους να ζυμωθούν, να ωριμάσουν, να διαλεχθούν και να εκφρασθούν με αντικειμενικότητα και προς όφελος της κοινωνίας. Να, τι υπηρετούν τα Τεχνικά Μουσεία!

Έχουν συμπληρωθεί 40  χρόνια από την πρώτη συνάντηση μεταξύ φίλων που προκάλεσε ο Μάνος Ιατρίδης, για να εκτιμήσει αν υπήρχε γόνιμο έδαφος για την ιδέα του, να ιδρυθεί ένα τεχνικό μουσείο.

Οι ιδέες του αείμνηστου Μάνου ήταν τόσο απλές στη σύλληψη, όσο και απαιτητικές στην υλοποίηση. Τόσο απλές που δεν μπορούσες να τις αρνηθείς και τόσο απαιτητικές στην ποιότητα, που μοχθούσες για να τις πραγματώσεις.

Να κάνουμε λέει ένα Μουσείο Τεχνολογίας,  αυτή ήταν η ιδέα. Ένα Μουσείο για την γνωριμία, την εξοικείωση και την αύξηση του ενδιαφέροντος του κοινού για την τεχνολογία και τις θετικές επιστήμες.

Πώς να αρνηθείς την ιδέα ενός θεραπευτηρίου της γνώσης, σε ένα κόσμο που συγκλονίζεται από ανακαλύψεις, εφευρέσεις, νέα προϊόντα και υπηρεσίες.

Πώς να παραμερίσεις την ιδέα μιας κιβωτού διάσωσης υλικών τεκμηρίων, που επηρέασαν και επηρεάζουν τη μορφή και τους μηχανισμούς λειτουργίας ολόκληρης της κοινωνίας, που βίωσαν οι γονείς και οι παππούδες σου, που βίωσες εσύ ο ίδιος .

Πώς να αγνοήσεις τις τεράστιες ανάγκες της τοπικής κοινωνίας μας για επιστημονική και τεχνολογική παιδεία.

Πώς να αδιαφορήσεις όταν βλέπεις τους ?άλλους? να καλπάζουν.

Τι ομορφότερο όραμα από μια χώρα ατμομηχανή επιστήμης, παιδείας και προόδου;

Είπανε ναι λοιπόν. Όχι γιατί γνώριζαν εκ των προτέρων ότι μπορούσαν να πετύχουν, αλλά γιατί το επιθυμούσαν, για το κέφι τους, για το μεράκι τους.  Ένα αυθόρμητο, πρόθυμο, ενθουσιώδες και τολμηρό ναι, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την απουσία συλλογών, την έλλειψη προγράμματος, τεχνογνωσίας και χρημάτων .

Πάντα θα θυμόμαστε με νοσταλγία την πρώτη εκείνη ρομαντική εποχή που το Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης έκανε τα βρεφικά του βήματα στα τέλη του 1978, ύστερα από προετοιμασία και σχεδιασμούς που κράτησαν δύο ολόκληρα χρόνια. Ο Μάνος Ιατρίδης, ο καθηγητής Νίκος Οικονόμου, ο Γιάννης Παπαευσταθίου, ο Κώστας Σκυφαλίδης και ο Γιώργος Φωκίδης, αποτέλεσαν το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο, εκλεγμένοι από τα 24 ιδρυτικά μέλη που ξεκίνησαν με το όραμα της δημιουργίας και της λειτουργίας στη Θεσσαλονίκη ενός «Τεχνικού Μουσείου». Πολύ λίγοι την εποχή εκείνη είχαν επισκεφθεί στο εξωτερικό Τεχνικά Μουσεία ή είχαν συνειδητοποιήσει το ρόλο και τη σημασία ενός  τέτοιου φορέα.

Ο Μάνος Ιατρίδης, ο πρωτοπόρος, που είχε επισκεφθεί και μελετήσει πολλά Μουσεία Τεχνολογίας στο εξωτερικό, τους ένωνε και τους υποκινούσε. Στο αρχείο του Μουσείου βρίσκονται δεκάδες σημειώματα, πίνακες με προτεραιότητές και ενδιάμεσους στόχους, σχέδια Καταστατικών και πρακτικά συζητήσεων της εποχής εκείνης, που έθεσαν τη βάση και τις κατευθυντήριες γραμμές για τη δημιουργία και την οργάνωση του Νομικού Προσώπου που απαιτούνταν.

Η συντροφιά έγινε Σωματείο, διευρύνθηκε, απέκτησε στέγη, δανεική στην αρχή, ιδιόκτητη πολύ αργότερα, απέκτησε εκθέματα κομμάτι - κομμάτι. Μέσα από ενθαρρύνσεις, απογοητεύσεις, αγωνίες και αγώνες πορεύθηκε με γνώμονα και κίνητρο ισχυρό την θετική ανταπόκριση του κοινού και ιδιαίτερα των νέων στις δράσεις του νεοσύστατου τότε Μουσείου.

Ο αγώνας στην μακρά πορεία από την άπροικη ιδέα έως τη θεσμική κατοχύρωση ενός φορέα με ιστορία εκατοντάδων δράσεων και εκατοντάδων χιλιάδων κοινωνών, είναι ο τίτλος τιμής όλων εκείνων που μόχθησαν, με μόνη ιδιοτέλεια να σταθούν αντάξιοι των προσδοκιών που οι ίδιοι καλλιέργησαν, επηρεασμένοι από την ψυχική ανάταση που αντιδωρίζει η κοινωνική προσφορά.

«Τρία σε ένα» το βράδυ της Κυριακής 20 Ιανουαρίου προς χαράματα της Δευτέρας 21 Ιανουαρίου: πανσέληνος, υπερπανσέληνος και ολική σεληνιακή έκλειψη. Η πρώτη πανσέληνος του έτους θα συνδυασθεί με μια ολική έκλειψη Σελήνης, ενώ ταυτόχρονα το φεγγάρι θα βρίσκεται στο κοντινότερο σημείο της τροχιάς του από τη Γη (στο περίγειο) και έτσι θα φαίνεται πιο μεγάλο και φωτεινό (Υπερ-Σελήνη ή υπερπανσέληνος), αλλά και πιο σκουροκόκκινο λόγω της έκλειψης.

Ολική σεληνιακή έκλειψη συμβαίνει, όταν το φεγγάρι καλύπτεται ολόκληρο από τη σκιά της Γης. Η προηγούμενη είχε συμβεί στις 27 Ιουλίου 2018. Η νέα έκλειψη του Ιανουαρίου θα είναι η τελευταία ολική έκλειψη Σελήνης έως τις 26 Μαΐου 2021, αλλά η επόμενη έκλειψη που θα είναι ορατή από την Ελλάδα, θα αργήσει ακόμη περισσότερο, έως τον Φεβρουάριο του 2024, δηλαδή σε πέντε χρόνια.

Στη χώρα μας, η είσοδος της Σελήνης στη σκιά της Γης, δηλαδή η έναρξη της μερικής έκλειψης, θα ξεκινήσει στις 5:34 ώρα Ελλάδας και το φεγγάρι θα βρίσκεται σε ύψος 25 περίπου μοιρών στον δυτικό ουρανό. Η ολική φάση της έκλειψης, που θα διαρκέσει περίπου μία ώρα, θα είναι ορατή σχεδόν από όλη την Ελλάδα (εκτός από κάποιες περιοχές της νότιας και ανατολικής Ελλάδας), συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας, όπου το φαινόμενο θα αρχίσει περίπου στις 06:41 ώρα Ελλάδας, θα φθάσει στο μέγιστο σημείο του στις 07:12 και θα ολοκληρωθεί στις 07:43 ώρα Ελλάδας.

Την Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2019, ώρα 11:00 οργανώνεται επετειακή εκδήλωση του Σωματείου "Φίλοι του Ιδρύματος Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας", που είναι η σημερινή ονομασία του Τεχνικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, για τη συμπλήρωση σαράντα χρόνων δραστηριοτήτων του.

Πέρασαν τέσσερις δεκαετίες από το Νοέμβριο 1978, όταν ξεκινούσε επίσημα η ιστορία του Τεχνικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.

Από την αρχή της ίδρυσης του, το Τεχνικό Μουσείο αποδείχθηκε ένας Οργανισμός με πλούσιο έργο, ξεχωριστή προσωπικότητα, που διαρκώς εξελισσόταν, πάντα με υψηλούς στόχους και με αποκορύφωμα τη σύσταση του Ιδρύματος "Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας" - ΝΟΗΣΙΣ, την κατασκευή και την αρχική λειτουργία του.

Η εκδήλωση οργανώνεται στο Συνεδριακό Κέντρο "Καθηγητή Ν. Οικονόμου" του ΝΟΗΣΙΣ και το πρόγραμμα περιλαμβάνει θέματα σχετικά με την ιστορία του Φορέα, τη μέχρι τώρα πορεία του και τις νέες προοπτικές που υπάρχουν.

Στο πρόγραμμα της εκδήλωσης περιλαμβάνονται επίσης:

α) Ομιλία της Δρ. Μαγδαληνής Αναστασίου, Φυσικού Αρχαιολόγου, με θέμα "Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων. Αστρονομικοί υπολογισμοί με οδοντωτούς τροχούς πριν από 2200 έτη"

β) Επίσκεψη και ξενάγηση στην Έκθεση "Αρχαία Κινέζικη Τεχνολογία"

Μιχάλης Γκαβέζος

Πρόεδρος Δ.Σ.

Οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι το Παγκόσμιο Μαγνητικό Μοντέλο είναι πια τόσο ανακριβές, ώστε ξεπερνά το αποδεκτό όριο για τα σφάλματα πλοήγησης

Οι επιστήμονες έχουν ξαφνιαστεί από την ασυνήθιστα γρήγορη μετακίνηση του βορείου μαγνητικού πόλου, ο οποίος απομακρύνεται συνεχώς από τον Καναδά, κινούμενος ολοένα ανατολικότερα προς τη Σιβηρία. Ενώ το 1900 βρισκόταν κάπου στην ξηρά του Ανατολικού Καναδά, σήμερα πια βρίσκεται κάπου στον Αρκτικό Ωκεανό, αρκετά χιλιόμετρα βόρεια του γεωγραφικού βορείου πόλου (οι δύο πόλοι δεν ταυτίζονται).

Η κίνηση του βορείου μαγνητικού πόλου, η οποία οφείλεται στις μετακινήσεις του λιωμένου σιδήρου στον καυτό πυρήνα της Γης, είναι τόσο γρήγορη, που οι ειδικοί στον γεωμαγνητισμό από όλο τον κόσμο αναγκάζονται να προχωρήσουν εσπευσμένα σε κάτι ασυνήθιστο: στην αναθεώρηση του Παγκόσμιου Μαγνητικού Μοντέλου στις 15 Ιανουαρίου.

Το εν λόγω Μοντέλο περιγράφει το μαγνητικό πεδίο του πλανήτη μας και αποτελεί το θεμέλιο της σύγχρονης πλοήγησης, από τα συστήματα των πλοίων ως το Google Maps στα κινητά τηλέφωνα. Η τελευταία αναθεώρηση του μοντέλου είχε γίνει το 2015 και η επόμενη προγραμματιζόταν για το 2020, όμως θα επισπευσθεί εξαιτίας της απρόσμενα γρήγορης κίνησης του μαγνητικού πόλου του Βορρά, κάτι που έχει ως συνέπεια το μοντέλο να εμφανίζει πλέον ολοένα μεγαλύτερο σφάλμα.

Είναι Περίπου 2.000 Ετών και Βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη

Ήταν ένα σύστημα με μπρούτζινους δράκους και βατράχους, γύρω από ένα μεγάλο δοχείο.

Ο Κινέζος Τσανγκ Χενγκ ήταν μια μαθηματική ιδιοφυία, που έζησε σχεδόν πριν από 2.000 χρόνια. Παρουσίασε τη Γη σαν μια σφαίρα με εννέα ηπείρους, που αιωρούνταν στο διάστημα. Και θεωρείται ο άνθρωπος που δημιούργησε, το 132 μ.Χ., τον πρώτο σεισμογράφο. Ήταν ένα σύστημα με μπρούτζινους δράκους και βατράχους, γύρω από ένα μεγάλο δοχείο. Το σήμα για τη σεισμική δόνηση έδινε η πτώση μιας σφαίρας από το στόμα του δράκου, στο στόμα του βατράχου. Μέσα στο μεγάλο δοχείο υπήρχε ένα εκκρεμές με μηχανισμό, που κινούναν σε οκτώ διαφορετικές κατευθύνσεις. Όταν γινόταν σεισμός και έπεφτε μια σφαίρα, ο μηχανισμός ακινητοποιούταν, εμποδίζοντας τις υπόλοιπες σφαίρες να κυλήσουν. Παρακολουθώντας την κατεύθυνση του δράκου, που στο μεταξύ είχε τεθεί σε κίνηση, μπορούσε κάποιος να εντοπίσει το επίκεντρο του σεισμού.

Οι αξιωματούχοι της αυλής του Κινέζου αυτοκράτορα δεν είχαν πειστεί ότι το παράξενο σύστημα του Χενγκ ήταν λειτουργικό. Κι όμως, το σύστημα δούλεψε και εντόπισε για πρώτη φορά τον σεισμό στο Λουνγκ Χσι. Αυτός ο αρχαιότερος σεισμογράφος στον κόσμο παρουσιάζεται στην έκθεση με τίτλο «Αρχαία Κινέζικη Επιστήμη και Τεχνολογία», η οποία πραγματοποιείται στο Νόησις στη Θεσσαλονίκη

Στην ίδια έκθεση, η οποία διοργανώνεται σε συνεργασία με το Μουσείο Επιστήμης και Τεχνολογίας του Πεκίνου και θα διαρκέσει έως τον Ιούνιο, παρουσιάζονται επίσης μια σειρά από σημαντικά δείγματα του ανθρώπινου πολιτισμού - ένα κινεζικό άροτρο που δημιουργήθηκε πριν από 5.000 χρόνια ή μια από τις αρχαιότερες χειράμαξες του κόσμου. Επίσης, εκτίθενται παραδείγματα σχετικά με το χαρτί, την τυπογραφία, τη μαγνητική πυξίδα, την πυρίτιδα, την πορσελάνη, τη μεταξουργία, τη χύτευση, τους αστρολάβους, τα πλοία, τα όργανα μέτρησης και άλλα, που αναδεικνύουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο του κινέζικου πολιτισμού σε πολλά πεδία.

Η έκθεση στο Νόησις χωρίζεται στις παρακάτω θεματικές ενότητες: