Φίλοι του Τ.Μ.Θ.

Ερ. Ποιά ήταν η πρώτη σας επαφή με την επιστήμη της Χημείας;

Η πρώτη μου επαφή ήταν τα τεύχη του περιοδικού Journal of Organic Chemistry που ο πατέρας μου ? καθηγητής της οργανικής χημείας στο ΑΠΘ ? έφερνε τακτικά στο σπίτι για να τα μελετήσει με την ησυχία του.  Από την πρώτη στιγμή που ξεφύλλισα από περιέργεια ένα τεύχος, βρέθηκα αντιμέτωπος με ένα νέο κόσμο ακατανόητο, αλλά γι? αυτό ακριβώς προκλητικό. Ήταν σαν ένα αίνιγμα που αν μπορούσα να το λύσω θα άνοιγαν οι πόρτες για τη γνωριμία μου με μια επιστήμη που ελάχιστα γνώριζα και ήθελα να κατανοήσω πριν ακούσω τις πρώτες διδασκαλίες. Ιδιαίτερη γοητεία εξασκούσαν πάνω μου οι τύποι, παρόλη την άτεχνη γραφική παράστασή τους. Τι άραγε αντιπροσώπευαν, πώς συνδέονταν με τις χημικές ουσίες, ποια ήταν εντέλει αυτή η άγνωστη νέα γλώσσα; Ακόμη και σήμερα όταν συναντώ νέους τύπους, πριν πληροφορηθώ από πού προέρχονται και ποια η σημασία τους, αρκεί η ομορφιά της συμμετρίας τους, της πολυπλοκότητας ή της παρουσίας ασυνήθιστων δομικών χαρακτηριστικών για να μου κεντρίσει το ενδιαφέρον, επιστημονικό, εγκυκλοπαιδικό και τελευταία ετυμολογικό! Παραθέτω κάποιους τύπους χωρίς σχόλια ώστε να γίνει κατανοητό γιατί μου αρέσουν. Πατήστε εδώ.

Ερ. Με ποιό τρόπο επηρέασε η Χημεία τη ζωή σας;

Η Χημεία ως κεντρική επιστήμη εμπλέκεται όχι μόνο σε πολλά επιστημονικά πεδία και τις εφαρμογές τους, αλλά και σε τομείς εκ πρώτης όψεως άσχετους, όπως στη λογοτεχνία και στις καλές τέχνες, την ψυχολογία, ακόμη και τη μουσική! Αυτός ο πολυσχιδής ρόλος της Χημείας με ώθησε στον ελεύθερο χρόνο μου να ασχοληθώ συστηματικά με τις προεκτάσεις της Χημείας προς κάθε κατεύθυνση, από τον υλικό νανόκοσμο ως τις φιλοσοφικές, αισθητικές και γλωσσολογικές συνιστώσες της. Με λίγα λόγια, η Χημεία ήταν για μένα αγαπημένο επάγγελμα και ταυτόχρονα χόμπι που εξακολουθώ να εξασκώ μετά τη συνταξιοδότησή μου.

Ω

ρ. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κομβικά σημεία στην καριέρα σας μέχρι σήμερα;

Η εκπόνηση του διδακτορικού μου στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ ήταν ασφαλώς το κομβικό σημείο που με βοήθησε να ξεπεράσω τις ελληνικές αγκυλώσεις. Με την επιστροφή μου στην Ελλάδα προσπάθησα να εφαρμόσω κάποια πράγματα, όπως ακαδημαϊκή δεοντολογία, πρωτότυπη διδασκαλία και δημιουργική έρευνα, χωρίς μεγάλη επιτυχία. Θα ήθελα να πιστεύω ότι τα εκλαϊκευμένα βιβλία και οι διαλέξεις μου βοήθησαν κάποια άτομα να αγαπήσουν τη Χημεία.

ΚΟΣΜΟΣ 26.01.2021 03:30Newsroom

Ήταν η 73η φορά που η Space X εκτόξευσε ταυτόχρονα δορυφόρους

Ηεταιρεία Space X του Έλον Μασκ εκτόξευσε την Κυριακή 24 Ιανουαρίου ταυτόχρονα 143 μικρούς δορυφόρους, κάτι που αποτελεί νέο παγκόσμιο ρεκόρ. Η εκτόξευση έγινε με ένα επαναχρησιμοποιούμενο πύραυλο Falcon 9 από το διαστημικό κέντρο στο ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα. Το προηγούμενο ρεκόρ ήταν 104 δορυφόροι που είχαν εκτοξευθεί με ινδικό πύραυλο το 2017. Πρόκειται για 133 εμπορικούς και κρατικούς δορυφόρους, μεταξύ άλλων για λογαριασμό της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), καθώς επίσης για δέκα δικούς τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους Starlink της ίδιας της Space X. Η εταιρεία έχει ήδη θέσει σε τροχιά περισσότερους από 800 μικρούς δορυφόρους με στόχο να παρέχει ευρυζωνικό διαδίκτυο παγκοσμίως.

Μετά την εκτόξευση, το πρώτο τμήμα του πυραύλου προσνηώθηκε στην πλατφόρμα ενός ρομποτικού πλοίου στον Ατλαντικό (το οποίο φέρει το όνομα «Φυσικά σε αγαπώ ακόμη!»), ώστε να χρησιμοποιηθεί ξανά, κάτι που έχει γίνει πια ρουτίνα για τη Space X. Ήταν η 73η φορά που η εταιρεία έκανε κάτι τέτοιο. Είχε προηγηθεί στις 20 Ιανουαρίου μια άλλη εκτόξευση μιας «φουρνιάς» δορυφόρων Starlink. Η ταυτόχρονη εκτόξευση τόσο πολλών δορυφόρων σε ύψος 500 χιλιομέτρων δεν είναι εύκολη υπόθεση, επειδή ο καθένας πρέπει να απελευθερωθεί στο διάστημα σε συγκεκριμένο χρόνο, ώστε να αποφευχθούν συγκρούσεις μεταξύ τους.

Κείμενο: Ολυμπία Ράλλη

Φυσικός, Ιστορικός της Επιστήμης, θεμελιωτής της scientometrics - της επιστήμης που ασχολείται με τη στατιστική μελέτη του ερευνητικού έργου.

Το 1951, ως Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Yale, αρχίζει την μελέτη- «αποκρυπτογράφηση», ενός παράξενου αντικειμένου, που αλιεύτηκε από το αρχαίο ναυάγιο των Αντικυθήρων και που σήμερα είναι γνωστό ως Μηχανισμός των Αντικυθήρων. Το 1959, δημοσιεύει το πρώτο σχετικό άρθρο στο Scientific American (https://www.scientificamerican.com/.../an-ancient-greek.../) .

Το 1971-1972 ο Καθηγητής Καράκαλος εκτελεί την πρώτη ακτινογράφηση των θραυσμάτων του μηχανισμού με ακτίνες Χ και γ. Ο Price, με τη βοήθεια των ακτινογραφιών, συμπληρώνει την μελέτη του και κυκλοφορεί το βιβλίο Gears from the Greeks? (Γρανάζια από τους Αρχαίους Έλληνες) το 1974 https://www.jstor.org/stable/1006146?seq=1).

Αξιοσημείωτο είναι ότι η ύπαρξη γραναζιών σε ένα αντικείμενο που χρονολογείται στον πρώτο αιώνα προ Χριστού ήταν μία μεγάλη έκπληξη για τη διεθνή επιστημονική κοινότητα!

Σύμφωνα με το εκδοτικό σημείωμα του οίκου Science History Publications, ?ο Dr Price όχι μόνο έλυσε το γρίφο του μηχανισμού, αλλά και με τα συμπεράσματα του μας υποχρεώνει να αλλάξουμε ριζικά όσα πιστεύαμε για την ελληνιστική τεχνολογία. Οι ακτινογραφίες μας αποκάλυψαν ανέπαφο το μεγαλύτερο μέρος του μηχανισμού, ενός πολύπλοκου ημερολογιακού υπολογιστή με οδοντωτούς τροχούς, σύμφωνο με την Αρχιμήδειο παράδοση κατασκευής πλανηταρίων.

Φυσικά το μυστήριο που καλύπτει τον μηχανισμό δεν έχει λυθεί εξολοκλήρου. Έτσι το 1990 ο Bromley και ο Wright προσπαθούν να συνεχίσουν και να διευρύνουν τις μελέτες του Price.

Το 2005 δημιουργείται ?The Antikythera Mechanism Project? υπό την αιγίδα του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού. Η κεντρική ομάδα έρευνας απαρτίζεται από τον Mike Edmunds, Καθηγητή Αστρονομίας (Πανεπιστήμιο του Cardiff) , τον Tony Freeth Καθηγητή Μαθηματικών (Πανεπιστήμιο του Cardiff ), τον Γιάννη Μπιτσάκη (Πανεπιστημίου Αθηνών) και τον Γιάννη Σειραδάκη, Καθηγητή Αστρονομίας (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης). Και η έρευνα συνεχίζεται:

Στη συλλογή του ΝΟΗΣΙΣ υπάρχουν 4 διαφορετικά μοντέλα του Μηχανισμού που μαρτυρούν την εξέλιξη της έρευνας:

http://archive.noesis.edu.gr/.../handle/11609/001-01929.html

http://archive.noesis.edu.gr/.../handle/11609/001-03165.html

http://archive.noesis.edu.gr/.../handle/11609/001-03394.html

http://archive.noesis.edu.gr/.../handle/11609/001-03448.html

Newsroom

18.01.2021

Τη διείσδυση του ίντερνετ στις ζωές των Ελλήνων ηλικίας 16-74 χρόνων, σε ποσοστό 92%, καταγράφει η Πανελλήνια Έρευνα Focus on Tech Life της Focus Bari.

Βάσει της έρευνας, η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών στη χώρα είναι πλέον χρήστες του ίντερνετ, ενώ οι συνθήκες της πανδημίας πυροδότησαν την ήδη υπάρχουσα τάση ανάπτυξης της ψηφιακής ζωής στην καθημερινότητα.

Ως φυσικό επακόλουθο, επτά στους δέκα Έλληνες δηλώνουν ότι αύξησαν τον χρόνο που αφιερώνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από την έναρξη των lockdown, από τον περασμένο Μάρτιο έως σήμερα.

Ως προς το Facebook, τρεις στους τέσσερις Έλληνες δηλώνουν ότι έχουν τουλάχιστον ένα προφίλ, ενώ ακολουθούν τα Youtube και Instagram με ποσοστά 62% και 55% αντίστοιχα.

Κείμενο: Ολυμπία Ράλλη

Γεννιέται ο Benjamin Franklin, που απεικονίζεται στο χαρτονόμισμα των 100 δολαρίων των Ηνωμένων Πολιτειών, σε γραμματόσημα, σε πίνακες όπου υπογράφει τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας της Αμερικής αλλά και σε πίνακες όπου εκτελεί πείραμα με ηλεκτρικούς σπινθήρες. Επίσης υπάρχει ένα ιδιαίτερο μουσικό όργανο με το όνομα του, που χρησιμοποίησαν ο Mozart και ο Beethoven.

Ο Benjamin ήταν το 15ο παιδί (από τα 17) του Josiah Franklin, Άγγλου αποίκου που είχε εγκατασταθεί στη Βοστώνη. Λόγω οικονομικών δυσκολιών, η σχολική του εκπαίδευση διήρκεσε δύο μόνο χρόνια. Σε ηλικία 12 χρονών εργάζεται στο τυπογραφείο του μεγαλύτερου αδελφού του James.

Μερικά χρόνια αργότερα, στην εφημερίδα δημοσιεύονται 14 κείμενα που υπογράφονται από την «Mrs Silence Dogood» και αποτελούν το θέμα συζήτησης της πόλης. Τελικά ο 16χρονος Franklin αποκαλύπτει ότι αυτός είναι ο συγγραφέας, αλλά εισπράττει την εχθρότητα του αδελφού του και αναγκάζεται να εγκαταλείψει την πόλη.

Όμως έχοντας μάθει την τέχνη της τυπογραφίας, βρίσκει εύκολα δουλειά στην Φιλαδέλφεια. Σύντομα βρίσκεται στο Λονδίνο για να προμηθευτεί τυπογραφικά στοιχεία και εξοπλισμό ώστε να ανοίξει το δικό του τυπογραφείο. Στο Λονδίνο γνωρίζει τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής: τα θέατρα, τα καφέ όπου γίνονται διάφορες συζητήσεις και τα βιβλία. Επίσης συνηθίζει να κολυμπά στον Τάμεση χρησιμοποιώντας τα δικής του επινόησης «ξύλινα βοηθήματα κολύμβησης», ξύλινες πλάκες με μια οπή από όπου περνά ο αντίχειρας. Για τις ικανότητες του στην κολύμβηση το 1968 αναγνωρίστηκε ως επίτιμο μέλος της International Swimming Hall of Fame.

Επιστρέφει στη Φιλαδέλφεια (1726) σε ηλικία 20 χρονών και εργάζεται ως υπάλληλος και λογιστής ενός πλούσιου εμπόρου. Ο τρόπος ζωής του Λονδίνου, και περισσότερο οι συζητήσεις στα καφέ, τον οδηγούν να ιδρύσει τη λέσχη «Junto», όπου ανταλλάσσονται απόψεις και γίνονται συζητήσεις για διάφορα θέματα: για τις φυσικές επιστήμες, την ηθική, την πολιτική. Ο ίδιος ο Franklin προτείνει τη δημιουργία βιβλιοθήκης για να μπορούν όλοι να έχουν πρόσβαση στη γνώση. Το αποτέλεσμα είναι η ίδρυση της πρώτης δανειστικής βιβλιοθήκης (Library Company of Philadelphia) που λειτουργεί ως σήμερα. Επίσης τονίζει την ανάγκη ύπαρξης μιας εθελοντικής ομάδας πυρόσβεσης και δημιουργείται η πρώτη εθελοντική ομάδα πυρόσβεσης.

Σύντομα αποκτά το δικό του τυπογραφείο, (1728) όπου τυπώνει εκτός από εφημερίδες, βιβλία, γραμματόσημα και χαρτονομίσματα. Η εφημερίδα που εκδίδει ?Pennsylvania Gazette? κυκλοφορεί σε όλες τις αποικίες της Αμερικής.

Από το 1732 ως το 1757 γράφει και εκδίδει το ετήσιο ?Poor Richard?s almanac? που έχει μεγάλη απήχηση. Στο almanac γράφει πολλές απόψεις του για καθημερινά θέματα με χιουμοριστικό τρόπο. Πολλές ρήσεις του ?Poor Richard? καθιερώθηκαν ως παροιμίες. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας 1740 γίνεται ένας από τους πιο πλούσιους κατοίκους της Βόρειας Αμερικής. Τώρα στην ηλικία των 42 αποφασίζει να αποσυρθεί από την επαγγελματική δραστηριότητα και να γίνει «Κύριος του χρόνου του», να ασχοληθεί με τα διάφορα ενδιαφέροντα του.

Πρώτο είναι ο ηλεκτρισμός, που εκείνη την εποχή γοητεύει και διασκεδάζει τους Ευρωπαίους. Ο Franklin, έχοντας διατηρήσει την αλληλογραφία με τους φίλους του στην Αγγλία, έχει ενημερωθεί για τα ηλεκτρικά φαινόμενα, και αποφασίζει να τα διερευνήσει. Έτσι παρατήρησε ότι υπάρχουν δύο είδη ηλεκτρισμού (φορτίου θα λέγαμε σήμερα), το θετικό και το αρνητικό. Μέχρι τότε πίστευαν ότι είναι δύο διαφορετικά «ρευστά». Επίσης παρατήρησε ότι σε ένα σώμα που έχει ηλεκτριστεί, το συνολικό θετικό φορτίο που έχασε /απόκτησε είναι ίσο με το αρνητικό που απέκτησε /έχασε, που οδήγησε στην αρχή διατήρησης του ηλεκτρικού φορτίου. Επιπλέον επινόησε έναν πυκνωτή για να αποθηκεύσει ηλεκτρικό φορτίο και διέκρινε τα υλικά σώματα σε αγωγούς και μονωτές. Πολλοί όροι που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα, είναι δικής του επινόησης όπως conductor, charge, discharge, condense, armature, electrify.