Φίλοι του Τ.Μ.Θ.

Στον δανό μηχανικό είναι αφιερωμένο το σημερινό Doodle της Google

ΤοΒΗΜΑ Team

23.11.2018

Στον δανό μηχανικό Valdemar Poulsen είναι αφιερωμένο το σημερινό Doodle, με τη Google να κάνει αναφορά στα 148 χρόνια από τη γέννηση του και να τον τιμά για τις καινοτομίες που εισήγαγε και κατέστησε δυνατή τη μαγνητική εγγραφή ήχου αλλά και τη μετάδοση ραδιοκυμάτων μεγάλης εμβέλειας.

Πολλές από τις σύγχρονες ανέσεις, από τις τηλεφωνικές συσκευές, τις κασέτες, τις ταινίες VHS και τις δισκέτες χρησιμοποιούν τη βασική τεχνολογία που ο ίδιος ανέπτυξε χτυπώντας ένα χαλύβδινο σύρμα πιάνο σε μια μικρή γωνία μεταξύ δύο τοίχων. Κάνοντας ένα ηλεκτρομαγνήτηκάτω από το καλώδιο, μπόρεσε να καταγράψει ήχο χρησιμοποιώντας ένα μικρόφωνο και να το αναπαράγει μέσα από ένα τηλεφωνικό ακουστικό.

Γεννημένος στην Κοπεγχάγη το 1869, ο Poulsen σπούδασε ιατρική για αρκετό καιρό πριν από την πρόσληψή του στην τηλεφωνική εταιρεία της Κοπεγχάγης ως τεχνικός. Κατά τη διάρκεια της ζωής του δημιούργησε τον ηλεκτρομαγνητικό φωνογράφο και του απονεμήθηκε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Ο κυλινδρικός ηλεκτρομαγνητικός φωνογράφος ήταν σε θέση να καταγράψει έως τριάντα λεπτά ομιλίας. Το 1900 έδειξε τη συσκευή του στο Εκθεσιακό Πανεπιστήμιο του Παρισιού, όπου κατέγραψε τη φωνή του Αυστριακού αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ (η πιο πρόωρη μαγνητική ηχογράφηση).

Η Ευρώπη έχει μπει δυναμικά στον αγώνα της επανδρωμένης διαστημικής εξερεύνησης. Ήδη ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος, μέλος του οποίου είναι και η Ελλάδα, έχει ανακοινώσει τα σχέδια του για την εξερεύνηση της Σελήνης και του πλανήτη Άρη μέσα στα επόμενα 30 χρόνια. Πριν ένα χρόνο, ο Οργανισμός αναζήτησε υποψήφιους αστροναύτες από όλη την Ευρώπη. Σχεδόν 9000 άτομα έκαναν αίτηση, μεταξύ των οποίων και 173 Έλληνες πολίτες. Ένας Έλληνας, ο Ευάγγελος Καϊμακάμης έφθασε στον τελικό. Και μπορεί να μην επιλέχθηκε στην τελική εξάδα, στον ένα χρόνο όμως που διήρκησε η διαδικασία επιλογής ευαισθητοποιήθηκε έντονα όσον αφορά τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει μια χώρα από την εμπλοκή της στη διαστημική έρευνα και εξερεύνηση, αλλά και για το ρόλο του πολίτη στον καθορισμό προτεραιοτήτων στον τομέα της Έρευνας και Τεχνολογίας.

Η Αναστασία Παππά συζήτησε μαζί του για την εμπειρία του, αλλά και για το ρόλο της χώρας μας στο Ευρωπαϊκό διαστημικό γίγνεσθαι (στο δεύτερο μέρος "Το μέλλον της επανδρωμένης εξερεύνησης του Διαστήματος και η θέση της χώρας μας")

ΑΠ: Για πολλούς το να γίνουν αστροναύτες είναι ένα παιδικό όνειρο. Από το όνειρο μέχρι την πραγματικότητα το χάσμα είναι όμως μεγάλο. Τι σας ώθησε ένα χρόνο πριν να κάνετε αίτηση για να γίνετε αστροναύτης?

Ήταν και για μένα το μεγάλο μου όνειρο από την παιδική ηλικία, το οποίο ήθελα να κυνηγήσω με όλες μου τις δυνάμεις με την πρώτη ευκαιρία. Η ευκαιρία αυτή εμφανίστηκε πέρυσι, όταν ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ΕΟΔ) προκήρυξε τις θέσεις των νέων αστροναυτών. Ένιωσα μεγάλο ενθουσιασμό και έκανα αμέσως την αίτηση, οπότε και άρχισε αυτό το ταξίδι...

ΑΠ: Πείτε μας εν συντομία τι περιλαμβάνει η διαδικασία?

Από τις 10000 περίπου αρχικές αιτήσεις επιλέχθηκαν οι 920 με βάση το βιογραφικό σημείωμα και τα ακαδημαϊκά- ερευνητικά κριτήρια που κρίθηκαν σημαντικά. Αυτοί οι 920 υποψήφιοι υποβληθήκαμε σε ψυχοτεχνικές δοκιμασίες σε Η/Υ μαζί με τεστ IQ, μνήμης, προσανατολισμού, εκτέλεσης δύσκολων εργασιών ταυτόχρονα και βασικών γνώσεων σε μαθηματικά, φυσική και αγγλικά.

Μετά από αυτά μείναμε 192 υποψήφιοι, οι οποίοι εξεταστήκαμε το φθινόπωρο του 2008 στο κέντρο εκπαίδευσης Ευρωπαίων αστροναυτών (EAC) στην Κολωνία της Γερμανίας σε ομάδες των 8 ατόμων. Εκεί υποβληθήκαμε σε αναλυτικές ψυχοτεχνικές δοκιμασίες που εκτιμούσαν την ψυχολογική μας κατάσταση, την ικανότητα επικοινωνίας και ομαδικής συνεργασίας καθώς και τη δυνατότητα ομαδικής επίλυσης προβλημάτων σε καθεστώς πίεσης. Δύο μήνες αργότερα έγινε η επιλογή των 45 υποψηφίων που θα συνέχιζαν στο επόμενο στάδιο, αυτό των αναλυτικών ιατρικών εξετάσεων.

Στο στάδιο αυτό ήμουν ο μόνος Έλληνας υποψήφιος που είχε απομείνει. Τα κριτήρια αποκλεισμού ήταν ιδιαίτερα αυστηρά και έτσι ένα δευτερεύον ζήτημα υγείας στάθηκε το αίτιο για να αποκλειστώ από το επόμενο στάδιο, στο οποίο προχώρησαν 20 άτομα. Τελικά επιλέχτηκαν 6 νέοι αστροναύτες από 5 χώρες της Ευρώπης, οι οποίοι παρουσιάστηκαν στις 20/05/2009.

17/06/2018

Η εύρεση της ηλικίας αρχαιολογικού ενδιαφέροντος βιολογικών εκθεμάτων γίνεται με τη μέθοδο ραδιοχρονολόγησης με άνθρακα-14, που για πρώτη φορά προτάθηκε το 1946 από τον Αμερικανό χημικό Γουίλαρντ Φρανκ Λίμπι (το 1960 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ χημείας για την τεχνική της ραδιοχρονολόγησης με τον ¹⁴C.)  και έκτοτε αποτελεί βασική μέθοδο προσδιορισμού της ηλικίας ευρημάτων από οργανική ύλη, με εφαρμογές στην αρχαιολογία, στην παλαιοντολογία, στη γεωφυσική, στη γεωλογία και άλλες επιστήμες.

Written by Δ.Μ.

Τα ισότοπα του άνθρακα - που έχουν τον ίδιο αριθμό πρωτονίων αλλά διαφορετικό αριθμό νετρονίων - τα συναντάμε με μαζικούς αριθμούς 12 ( ¹²C ) και 13 ( ¹²C ) που είναι σταθερά και ένα ραδιενεργό με μαζικό αριθμό 14 ( ¹⁴C). Το τελευταίο είναι ασταθές και τείνει  να υποστεί διαδοχικές διασπάσεις μέχρι να γίνει κάποιο σταθερό άτομο. Η χρονική διάρκεια αυτής της πορείας εκφράζεται με τον χρόνο ημιζωής ή υποδιπλασιασμού, δηλαδή το χρονικό διάστημα που απαιτείται ώστε ο αριθμός των ατόμων να μείνει ο μισός του αρχικού.

Τα σωματίδια υψηλής ενέργειας που μας έρχονται συνεχώς από το διάστημα - η λεγόμενη κοσμική ακτινοβολία -, παράγει νετρόνια στην ατμόσφαιρα, τα οποία, αντιδρώντας με το ¹⁴N άζωτο-14 δίνουν τον άνθρακα-14 ( ¹⁴C). Ο τελευταίος έχοντας τις ίδιες χημικές ιδιότητες με τον  άνθρακα-12 ( ¹²C ) που κυρίως συναντάται στον κόσμο, σχηματίζει μόρια διοξειδίου με άνθρακα-14, απορροφάται από τα φυτά κατά τη φωτοσύνθεση και εισέρχεται στους ζωικούς οργανισμούς που τα καταναλώνουν. Κάθε ζωντανός οργανισμός έχει, λοιπόν, περίπου σταθερή γνωστή αναλογία άνθρακα-14 προς άνθρακα-12, ίση με εκείνη της ατμόσφαιρας.

Άλλη μία αποκαθήλωση πέρασε στην ιστορία: Το «αληθινό» κιλό, ένας κύλινδρος από κράμα πλατίνας και ιριδίου, που εδώ και 130 χρόνια ήταν το παγκόσμιο πρότυπο για τη μέτρηση της μάζας, έπαψε πια να αποτελεί το σημείο αναφοράς για τον ορισμό του κιλού.

Οι αντιπρόσωποι από τα 60 κράτη-μέλη του Διεθνούς Γραφείου Μέτρων και Σταθμών (ΒΙΡΜ), που συνήλθαν αυτήν την εβδομάδα στις Βερσαλλίες της Γαλλίας, στο πλαίσιο της 26ης Γενικής Συνδιάσκεψης για τα Μέτρα και τα Σταθμά (CGPM), αναθεώρησαν ξανά το Διεθνές Σύστημα Μονάδων (SI) και ενέκριναν σήμερα -διά ψηφοφορίας- την αναθεώρηση του ορισμού του κιλού, σύμφωνα με το BBC και τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης».

H αναθεώρηση -που θα τεθεί επίσημα σε ισχύ στις 20 Μαΐου του 2019- είχε ως στόχο τέσσερις από τις βασικές μονάδες του συστήματος -το χιλιόγραμμο ή κιλό (μονάδα μέτρησης της μάζας), το αμπέρ (μονάδα μέτρησης της έντασης του ηλεκτρικού ρεύματος), το κέλβιν (μονάδα μέτρησης της θερμοκρασίας) και το γραμμομόριο (μονάδα μέτρησης για την ποσότητα ύλης ενός σώματος)- έτσι ώστε να ορίζονται πλέον έμμεσα, με όρους κάποιας φυσικής σταθεράς.

Συγκεκριμένα, το κιλό θα ορίζεται πλέον με βάση την κβαντική Σταθερά Πλανκ, τη μικρότερη δυνατή μονάδα ενέργειας που δεν αλλάζει ποτέ και από την οποία μπορεί να προκύψει η μάζα σύμφωνα με τη θεωρία του Αϊνστάιν για τη σχέση μάζας-ενέργειας. Το αμπέρ θα ορίζεται με βάση το φορτίο τού ηλεκτρονίου, το κέλβιν με βάση τη Σταθερά Μπόλτζμαν και το γραμμομόριο με βάση τη Σταθερά Αβογκάντρο.

H βασική διαφορά ενός μαθηματικού από έναν φυσικό είναι η εξής: ο μαθηματικός προσπαθεί να δημιουργήσει θεωρίες όσο το δυνατόν γενικότερες, ενώ ο φυσικός θέλει να λύσει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα. Ένα πολύ καλό παράδειγμα αυτής της διαφοράς είναι η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας.

Ο Αϊνστάιν διετύπωσε το 1905 αυτή τη θεωρία με σκοπό να ερμηνεύσει το αποτέλεσμα του πειράματος των Μάικελσον και Μόρλεϊ, ότι δηλαδή η ταχύτητα του φωτός δεν φαίνεται να εξαρτάται από την ταχύτητα της Γης. Ένα μήνα πριν από τη δημοσίευση του Αϊνστάιν, ο μεγάλος γάλλος μαθηματικός Ανρί Πουανκαρέ είχε δημοσιεύσει μια δική του θεωρία, η οποία ερμήνευε επίσης σωστά αυτό το πειραματικό αποτέλεσμα.  Στην ιστορία έμεινε όμως η θεωρία του Αϊνστάιν λόγω του φυσικού χαρακτήρα της και της οικονομίας των υποθέσεών της.

Στις 14 Σεπτεμβρίου του 1904, ο Henri Poincar? (1854-1912) μιλάει στο συνέδριο της επιστήμης στο Saint-Louis, με τίτλο οι Αρχές της Μαθηματικής Φυσικής , όπου ορίζει:

« Η αρχή της σχετικότητας, σύμφωνα με την οποία οι νόμοι των φυσικών φαινομένων πρέπει να είναι ίδιοι για έναν σταθερό παρατηρητή όπως για έναν παρατηρητή που μεταφέρεται μαζί με μια ομοιόμορφη κίνηση. έτσι ώστε να μην έχουμε και δεν μπορούμε να έχουμε κανένα μέσο για να διακρίνουμε αν είμαστε ή όχι μαζί σε μια τέτοια κίνηση.»

Έτσι, ο Poincar? επεκτείνει τη σχετικότητα της κίνησης σε όλους τους νόμους της φυσικής. Ωστόσο, θα διαπιστώσουμε ότι η επιστημολογική κατάσταση της αρχής δεν είναι αυτή μιας θεμελιώδους αρχής, αλλά μάλλον μιας κοινής νομοθεσίας της φυσικής που επαληθεύεται (ή αλλιώς ακυρώνεται) με πειραματισμό.

Ωστόσο η θεωρία του Πουανκαρέ βασιζόταν σε τρεις υποθέσεις, ενώ η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας μόνο σε δύο. Επιπλέον, οι δύο υποθέσεις του Αϊνστάιν έχουν έναν γενικό φυσικό χαρακτήρα:

1ον. Οι νόμοι της Φυσικής είναι ίδιοι για όλους τους παρατηρητές που κινούνται ευθύγραμμα και ισοταχώς και

2ον. Το φως διαδίδεται στο κενό με ταχύτητα 300.000 χλμ. το δευτερόλεπτο.