Φίλοι του Τ.Μ.Θ.

Ζερεφός Χρήστος Σ.

01.05.2020

Δεν πάνε πολλές δεκαετίες από την εποχή που η ανθρωπότητα δεν είχε ακόμη αναγνωρίσει την ανάγκη για ένα οικολογικά ασφαλές περιβάλλον. Δεν είχε αντιληφθεί το πόσο επικίνδυνο μπορεί να γίνει το περιβάλλον μας, οι μεταβολές του οποίου συνδέονται και με τις πανδημίες. Ηταν στη δεκαετία του ?60 όταν η Ραχήλ Κάρσον με τις εκστρατείες της πέτυχε την απαγόρευση του τοξικού φυτοφαρμάκου DDT και έτσι προστατεύονται σήμερα οι θάλασσες και οι βιότοποι σε όλον τον πλανήτη. Λίγες ημέρες πριν, την περασμένη Τρίτη, συμπληρώθηκαν 56 χρόνια από τον θάνατό της. Η Ραχήλ Κάρσον πέθανε πρόωρα σε ηλικία 56 ετών. Είχε γίνει όμως παγκοσμίως γνωστή για τους αγώνες της, αλλά και ιδιαιτέρως για το βιβλίο της «Σιωπηλή άνοιξη», για το οποίο τιμήθηκε μετά θάνατον με το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας των ΗΠΑ, το 1980.

Το «μανιφέστο» της, το οποίο αφύπνισε την περιβαλλοντολογική συνείδηση εκατομμυρίων ανθρώπων, είναι σήμερα πιο επίκαιρο από ποτέ. Η άρρηκτη σύνδεση της οικονομίας και του ασφαλούς περιβάλλοντος δεν θα μπορούσε να βρει καλύτερη διαταραχή για μελέτη από αυτή που ζούμε τώρα. Εχουν παγώσει οι περισσότερες δραστηριότητες και ένα μεγάλο μέρος των πάσης φύσεως εκπομπών που προέρχονται κυρίως από τις μεταφορές.

Είναι γνωστό ότι ο ρυπασμένος αέρας μπορεί να βλάψει τους πνεύμονες, την καρδιά και παγκοσμίως ευθύνεται για 8 εκατομμύρια θανάτους τον χρόνο, κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Οταν συνέβη η πανδημία του κορωνοϊού SARS το 2003 στην Κίνα βρέθηκαν, για παράδειγμα, περισσότεροι θάνατοι στις ρυπασμένες περιοχές της Κίνας, σχεδόν διπλάσιοι από τον αριθμό θανάτων σε περιοχές με λιγότερη αέρια ρύπανση.

Τον Μάρτιο που πέρασε, η αέρια ρύπανση μειώθηκε σημαντικά, περισσότερο από 30% παγκοσμίως. Είναι χαρακτηριστικό ότι και στην προηγούμενη οικονομική κρίση που περάσαμε στην Ελλάδα, οι συγκεντρώσεις των οξειδίων του αζώτου και άλλων ρύπων είχαν μειωθεί επίσης κατά 30%, αποτέλεσμα της μείωσης των αγροτικών και άλλων δραστηριοτήτων στη χώρα μας.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 28.04.2020

ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΛΑΦΡΟΣ

Η πανδημία του κορωνοϊού έχει συγκλονίσει όλο τον πλανήτη και ειδικά τις περισσότερο βιομηχανοποιημένες και ανεπτυγμένες οικονομικά περιοχές του, θέτοντας για πρώτη ίσως φορά τόσο καθολικά κρίσιμα ερωτήματα για τη σχέση της ανθρωπότητας με τη φύση.

Γιατί δεν πρόκειται βεβαίως για «εκδίκηση της φύσης» (η φύση δεν εκδικείται, αντιδρά), αλλά για μια συγχρονισμένη εκδήλωση υγειονομικής και οικονομικής κρίσης, με υπόβαθρο τη βαθιά περιβαλλοντική κρίση που σφραγίζει την εποχή μας.

Μια κρίση που οφείλεται στον κυρίαρχο τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης, που αντιμετωπίζει ληστρικά το περιβάλλον (και τον άνθρωπο). Ολα αυτά που τον «παλιό καιρό», δηλαδή πριν? από μερικές εβδομάδες, αντιμετωπίζονταν ως business as usual. Το ερώτημα που υπάρχει σήμερα είναι εάν το σοκ της πανδημίας του νέου κορωνοϊού, που τράβηξε χειρόφρενο στις ισχυρότερες οικονομίες, θα οδηγήσει σε μια αναστροφή πορείας ή απλώς, μετά την αντιμετώπιση ?αργά ή γρήγορα? της ασθένειας, το σύστημα θα τραβήξει αχαλίνωτο για την επόμενη πανδημία.

Η διεθνής επέλαση της COVID-19 αποκαλύπτει πολλαπλά περιβαλλοντικά ρήγματα, που οφείλουμε να δούμε με άλλο μάτι. Το 75% των νέων αναδυόμενων λοιμωδών νόσων προέρχεται από τα ζώα, αλλά δεν φταίνε αυτά.

Η βιομηχανική κτηνοτροφία, που περιορίζει όλο και περισσότερο την άγρια φύση, σε συνδυασμό με τη μετανάστευση ζώων λόγω κλιματικής αλλαγής, αυξάνει τις πιθανότητες να έρθουν σε επαφή οι άνθρωποι με ζώα φορείς και έτσι να μολυνθούν. Η καταστροφή οικοτόπων και η αποψίλωση των δασών για βοσκοτόπια και καλλιέργεια σόγιας για ζωοτροφή ευνοούν την εμφάνιση ζωονόσων.

ν είναι αποκομμένα επεισόδια, αλλά τμήματα μιας συνολικής παραγωγικής αλυσίδας. Σε ένα κόσμο που το σάλιο μιας νυχτερίδας στην Κίνα ή ενός χιμπαντζή στην κεντρική Αφρική μπορεί να ξεσηκώσει μια υγειονομική θύελλα στη Νέα Υόρκη ή στη Λομβαρδία, απαιτείται συνολική ματιά κι όχι αποσπασματικές κινήσεις και ανήμπορες εθνικιστικές περιχαρακώσεις.

Δεν είναι μόνο οι μολυσματικές ασθένειες· ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί πως το 23% των θανάτων παγκοσμίως έχει περιβαλλοντικά αίτια. Τα δύο τρίτα των καρκίνων προέρχονται από περιβαλλοντικές τοξίνες, σημειώνει το Wired.

REUTERS, AP / 27-4-2020

Μία, ακόμη, υπενθύμιση του πόσο ευάλωτη είναι η ανθρωπότητα στις φυσικές απειλές θα έρθει, από το Διάστημα αυτή την φορά, την Τετάρτη 29 Απριλίου στις 12.56 (ώρα Ελλάδος). Ο απρόσκλητος επισκέπτης, ο πελώριος αστεροειδής 1998 OR2, ευτυχώς για εμάς, θα μας πλησιάσει κρατώντας απόσταση ασφαλείας 6 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, δηλαδή περίπου 16πλάσια απόσταση από αυτή μεταξύ Γης και Σελήνης. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αστεροειδή που θα προσεγγίσει τη Γη φέτος και, φυσικά, οι αστρονόμοι δεν τον αφήνουν από τα μάτια τους καθώς ταξιδεύει στο Διάστημα με ταχύτητα 31.320 χλμ./ώρα.

Ο αστεροειδής 1998 OR2, που θεωρείται «δυνητικά επικίνδυνος», εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις 24 Ιουλίου 1998 από το αστεροσκοπείο Καλεακάλα της Χαβάης. Υπολογίζεται ότι έχει διάμετρο περίπου δύο έως τεσσάρων χιλιομέτρων και ανήκει στην κατηγορία αστεροειδών Αμόρ.

Πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια, η πρόσκρουση ενός τέτοιου αστεροειδούς έφερε το τέλος των δεινοσαύρων, που κυριαρχούσαν στον πλανήτη για περισσότερο από 180 εκατομμύρια χρόνια. Αυτή τη θεωρία πρότειναν το 1980 ο Αμερικανός νομπελίστας φυσικός Λουίς Βάλτερ Αλβάρεζ και ο γεωλόγος γιος του, Βάλτερ, αναλύοντας διαστρωματώσεις πηλού, πλούσιου σε ιρίδιο, στον κρατήρα Τσιξουλούμπ της χερσονήσου Γιουκατάν του Μεξικού, θεωρώντας ότι είναι μαρτυρίες της πρόσκρουσης αστεροειδούς που προκάλεσε απόλυτη καταστροφή και τον αφανισμό όλων των δεινοσαύρων οι οποίοι δεν πετούσαν καθώς και πολλών άλλων ζώων. Παρότι αρχικά η θεωρία των Αλβάρεζ αμφισβητήθηκε, σήμερα είναι η επικρατέστερη ερμηνεία του μεγάλου αφανισμού της Μεσοζωικής περιόδου. Ο αστεροειδής υπολογίζεται ότι είχε διάμετρο 10 έως 15 χιλιομέτρων, ενώ ο κρατήρας που δημιούργησε με την πρόσκρουσή του είχε διάμετρο 150 χλμ.

Βέβαια, η Γη βρέθηκε επανειλημμένως στο στόχαστρο αστεροειδών και μετεωριτών στα προϊστορικά χρόνια. Όμως και στη σύγχρονη εποχή υπήρξαν τέτοιες επισκέψεις, ενώ κάποια ουράνια σώματα θεωρήθηκαν οιωνοί της Αποκαλύψεως. Ο κομήτης του Χάλεϊ προκάλεσε στις 19 Μαΐου του 1910 παγκόσμιο πανικό, καθώς οι αστρονόμοι πίστευαν ότι ο πλανήτης θα περνούσε μέσα από τη δηλητηριώδη ουρά του. Τσαρλατάνοι πουλούσαν «αντι-κομητικά» χάπια στους ευκολόπιστους και πανικόβλητους που δήθεν προστάτευαν από τα δηλητηριώδη αέριά του, στις εκκλησίες γίνονταν ολονυκτίες και εκατομμύρια άνθρωποι σώρευαν τρόφιμα. Πηχυαίοι τίτλοι στις πιο έγκριτες εφημερίδες προειδοποιούσαν για την επερχόμενη, ολοκληρωτική καταστροφή, κατά την οποία ο Ειρηνικός Ωκεανός θα άδειαζε στον Ατλαντικό.

Ένα από τα μεγαλύτερα ουράνια σώματα που έπληξαν, σχετικά πρόσφατα, την επιφάνεια του πλανήτη μας προκάλεσε την περίφημη «έκρηξη της Τουνγκούσκα» στη Σιβηρία. Παρότι κανείς δεν γνωρίζει τι συνέβη ακριβώς στις 30 Ιουνίου του 1908 στην κεντρική Σιβηρία, είναι βέβαιο ότι κάτι, πιθανώς μετεωρίτης, προκάλεσε την ολοκληρωτική καταστροφή 2.150 τετραγωνικών χιλιομέτρων δασικής έκτασης, ισοπεδώνοντας 80 εκατομμύρια δένδρα.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Διανύοντας τη δεύτερη δεκαετία ζωής του, το Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής, παρά τις δύσκολες συνθήκες που βιώνουμε, δηλώνει παρόν και  είναι έτοιμο να παρουσιάσει το σύνολο των εργασιών των μαθητών, εξ αποστάσεως.

Το φετινό συνέδριο αποτελεί μία διοργάνωση υπέρβασης και προκλήσεων, διότι θα πραγματοποιηθεί μόνο διαδικτυακά.

Περισσότερες από 100 ερευνητικές εργασίες θα παρουσιαστούν στο τετραήμερο 12 - 15 Μαϊου. Projects από 70 και πλέον σχολικές μονάδες, με εξ αποστάσεως συμμετοχή άνω των 800 μαθητών και 200 εκπαιδευτικών.  Η θεματολογία των εργασιών ποικίλει. Ρομποτική, Συστήματα Αυτομάτου Ελέγχου, Έξυπνες πόλεις και συσκευές,  προγραμματισμός εκπαιδευτικών εφαρμογών για κινητά, εκπαιδευτικοί ιστότοποι,  ασφάλεια στο διαδίκτυο, ερευνητικά Projects.

Ομάδες μαθητών εισηγητών θα παρουσιάσουν πρωτοποριακές προτάσεις για έξυπνα σπίτια, πόλεις και συσκευές, στους τομείς «Ρομποτική - Συστήματα Αυτομάτου Ελέγχου», «Εφαρμογών πάνω στην Ιατρική, την ανθρώπινη φροντίδα και περίθαλψη» , «Πληροφορική - Ρομποτική και προστασία περιβάλλοντος» , «Προηγμένο Λογισμικό -Υλικό»,  «Πληροφορική και Ασφάλεια Διαδικτύου, «Πληροφορική - Μουσική - Τέχνη - Πολιτισμός», «Πληροφορική - Εκπαιδευτικές Εφαρμογές σε Android»,

Οι παραπάνω καινοτόμες προσπάθειες αποτελούν ένα  δείγμα της φαντασίας και εφευρετικότητας των μαθητών και μαθητριών που θα συμμετάσχουν στο τετραήμερο συνέδριο.

Παράλληλες Δράσεις θα υπάρχουν σε όλο το τετραήμερο με Webinars προς εκπαιδευτικούς και μαθητές. Επίσης  το Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ θα μεταδώσει δωρεάν διαδικτυακές εκπαιδευτικές εκπομπές με πειράματα και δράσεις πάνω στις θετικές επιστήμες και την Τεχνολογία.

Το συνέδριο θα μεταδοθεί ζωντανά μέσω του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου στην ιστοσελίδα: www.math-syn-pli.gr. και μπορούν να το παρακολουθήσουν όλα τα σχολεία, μαθητές, εκπαιδευτικοί και γονείς.

Χορηγοί Επικοινωνίας είναι η δημόσια τηλεόραση ΕΡΤ3 και οι δημόσιοι ραδιοφωνικού σταθμοί 102 FM & 95,8 FM..

Την ευθύνη της διοργάνωσης έχει η Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας & Β/θμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας, το Ίδρυμα ΝΟΗΣΙΣ - Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείου Τεχνολογίας, το σωματείο Φίλοι του Ιδρύματος Κ.Δ.Ε.Μ.Τ. και  οι Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου κλάδου Πληροφορικής.

Το 12^ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής διοργανώνεται υπό την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εσωτερικών, Τομέας Μακεδονίας Θράκης και του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Περιφερειακή  Διεύθυνση

Π/θμιας& Δ/θμιαςΕκπ/σης

Κεντρικής Μακεδονίας

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ

Η Μαθητική Καινοτομία αναδεικνύεται στο 1^ο Διαδικτυακό Μαθητικό Συνέδριο στην Ελλάδα

ΕΠΙΣΤΗΜΗ 15.04.2020

ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΖΟΥΡΟΣ*

Η πανδημία COVID-19 σχολιάστηκε σε έκταση από φιλόσοφους, ιστορικούς, θεολόγους, κοινωνιολόγους, νομικούς, πολιτικούς και, φυσικά, από αυτούς που είναι στην πρώτη γραμμή, τους υπηρέτες της υγείας. Σε αυτή την, κατά πολλοίς, γόνιμη πληροφόρηση, ας μου επιτραπεί να προσθέσω και την θεώρηση του βιολόγου.

Είναι ο ιός οργανισμός ή δεν είναι; Θα φανεί στη συνέχεια ότι το ερώτημα δεν αφορά μόνο τους ειδικούς. Αν θεωρήσουμε ότι η κυτταρική δομή αποτελεί το κριτήριο για να χαρακτηριστεί κάτι ως οργανισμός, τότε ο ιός δεν είναι οργανισμός. Όμως ο ιός είναι οργανισμός αν χρησιμοποιήσουμε το κριτήριο ότι οι οργανισμοί είναι συστήματα που εγκλείουν την δυνατότητα της αυτό-αναπαραγωγής, χρησιμοποιώντας εξωγενή ύλη και ενέργεια.

Η αυτό-αναπαραγωγή είναι η θεμελιώδης ιδιότητα της ζωής. Οι «ανώτεροι» οργανισμοί μας δίνουν την εντύπωση ότι δεν έχουν αυτήν την ιδιότητα αφού για να αναπαραχθούν χρειάζονται και έναν άλλο οργανισμό ? του αντιθέτου φύλου. Όμως η φυλετική αναπαραγωγή είναι απλώς μια «εφεύρεση» για την αποτελεσματικότερη αυτό-αναπαραγωγή. Σύμφωνα με τον κυτταρικό ορισμό θα ορίζαμε το αυτοκίνητο ως κάτι που αποτελείται από γρανάζια και από λάστιχα. Σύμφωνα με τον αναπαραγωγικό, ως κάτι που έχει την ικανότητα της κίνησης χρησιμοποιώντας εξωγενή ενέργεια.

Ποιον ορισμό βρίσκεται πιο ικανοποιητικό;

Ο ιός SARS-CoV-2 (το παθογόνο της ασθένειας COVID-19) είναι, λοιπόν, οργανισμός. Το δυσάρεστο για μας είναι ότι «παρα-είναι» οργανισμός. Το γεγονός ότι η απλούστερη δυνατή μορφή ζωής μπορεί να προκαλέσει τόσα δεινά στην πιο προηγμένη μορφή ζωής που γνώρισε ο πλανήτης, είναι όντως κάτι που πρέπει να προβληματίσει.

Ας κάνουμε μια αδρή σύγκριση των δυο οργανισμών, του ιού και του ανθρώπου (αν πέσουμε χίλιες, ή και ίσως 10 χιλιάδες φορές, «έξω» αυτό δεν θα μειώσει τη ουσία της σύγκρισης - όταν μιλούμε για πολύ μικρά ή για πολύ μεγάλα μεγέθη, μας ενδιαφέρει η «τάξη μεγέθους» που μετριέται με τον εκθέτη του 10 και όχι με την αριθμητική μονάδα).

Ο ιός αποτελείται από τέσσερα μόρια: ένα νουκλεονικό οξύ και ένα σύμπλεγμα τριών πρωτεϊνών. Ο άνθρωπος;

Δύσκολο να υπολογιστεί - γράψετε 1 με 15 μηδενικά για να πάρετε μια ιδέα. Το νουκλεονικό οξύ του ιού, είναι ένα μόριο RNA που αποτελείται από 30 χιλιάδες «βάσεις» (νουκελοτίδια). Το αντίστοιχο δικό μας, είναι το DNA που αποτελείται από 3.5Χ2 (το 2 γιατί έχουμε δυο γονείς) δισεκατομμύρια βάσεις, δηλαδή 250 χιλιάδες φορές περισσότερο.