Φίλοι του Τ.Μ.Θ.

ΒΙΚΥ ΚΑΤΕΧΑΚΗ

Στα 26 της χρόνια, η Βρετανίδα πρωτευοντολόγος βρέθηκε στην Τανζανία για να παρατηρήσει και να καταγράψει τη συμπεριφορά των χιμπαντζήδων. Oι έρευνές της ανέτρεψαν όσα γνωρίζαμε για τα συμπαθή θηλαστικά.

«Όλοι μας έχουμε αυτό το ανίκητο πνεύμα, παρότι σε κάποιους μοιάζει να είναι εγκλωβισμένο. Θα πρέπει σε αυτές τις "σκοτεινές" εποχές να το απελευθερώσουμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι ο καθένας από εμάς αφήνει κάθε μέρα ένα αποτύπωμα στον πλανήτη. Ας αποφασίσουμε τι είδους αποτύπωμα θα αφήσουμε κι ας το επιλέξουμε με σύνεση».

Από τις απαντήσεις που έστειλε η Τζέιν Γκούντολ στην «Κ», λίγες ημέρες προτού επισκεφθεί την Ελλάδα για τρεις προγραμματισμένες διαλέξεις, αυτήν την είχε υπογραμμίσει. Ισως επειδή μέσα από αυτές τις λέξεις, αντικατοπτρίζεται η αισιοδοξία που διατηρεί η διάσημη Βρετανή επιστήμων για το ότι ο άνθρωπος θα μπορέσει τελικά να λύσει τα προβλήματα που προκάλεσε στον πλανήτη. Η 84χρονη Γκούντολ με τη λαμπρή επιστημονική καριέρα, τα αμέτρητα βραβεία και τα τιμητικά διδακτορικά, που για τη ζωή και το έργο της έχουν γυριστεί περισσότερες από 40 ταινίες, εξακολουθεί να ταξιδεύει παντού στον κόσμο, διοργανώνοντας διαλέξεις για την περιβαλλοντική κρίση και μεταφέροντας το μήνυμά της για ειρήνη και ελπίδ

Έργο ζωής

Η πασίγνωστη πρωτευοντολόγος (ζωολόγος πρωτευόντων θηλαστικών), που αναστάτωσε τη δεκαετία του ?60 την επιστημονική κοινότητα όταν μετά το ερευνητικό της έργο στην Αφρική ανακοίνωσε ότι οι χιμπατζήδες έχουν προσωπικότητα, μυαλό και συναισθήματα όπως οι άνθρωποι, συνεχίζει μισό αιώνα μετά ?μέσα από το διάσημο ινστιτούτο της? να μελετά τη συμπεριφορά τους και να καταβάλει προσπάθειες για τη τη διάσωσή τους.

Παρότι προβληματίζεται για τα όσα αρνητικά συμβαίνουν τις τελευταίες δεκαετίες στον πλανήτη, έχει την ικανότητα να αναδεικνύει τη θετική όψη και να μας τη μεταδίδει. «Διανύουμε μία ?σκοτεινή? περίοδο σχεδόν σε όλους τους τομείς, με την πολιτική μεταστροφή στην ακροδεξιά να προκαλεί σοβαρά προβλήματα τόσο για τον άνθρωπο όσο και για το περιβάλλον. Η Ελλάδα, για παράδειγμα, χρειάστηκε να τα βγάλει πέρα όχι μόνο με την οικονομική ύφεση, που έκανε εξαιρετικά δύσκολη τη ζωή για πολλούς ανθρώπους, αλλά και με τις ροές των προσφύγων που δραπέτευαν από τον πόλεμο και την κλιματική αλλαγή», επισημαίνει στην «Κ». «Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, της φτώχειας και του υπερπληθυσμού, ακολουθούμε μία καθοδική πορεία χωρίς ελπίδα ανάκαμψης. Αλλά εγώ πιστεύω ότι υπάρχει ένα ?παράθυρο χρόνου?, ίσως μόνο ένα μικρό ?παραθυράκι?, μέσα από το οποίο όταν αρχίσουμε να συνεργαζόμαστε, θα μπορέσουμε να επουλώσουμε μέρος από το κακό που έχουμε προκαλέσει στη Μητέρα Γη», λέει η Γκούντολ.

Για την ίδια, είναι παράξενο ότι το πιο διανοητικά ανεπτυγμένο πλάσμα πάνω στον πλανήτη, ο άνθρωπος, καταστρέφει το ίδιο του το σπίτι. Ομως, η «εκρηκτική» εξέλιξη, όπως λέει, του ανθρώπινου μυαλού, είναι ένας λόγος να ελπίζει. «Η επιστήμη ανακαλύπτει νέες τεχνολογίες που θα μας βοηθήσουν να ζήσουμε σε μια καλύτερη αρμονία με τη φύση. Αλλά και ως ξεχωριστές προσωπικότητες αρχίζουμε να ανακαλύπτουμε τρόπους για να αφήσουμε ελαφρύτερα αποτυπώματα στο περιβάλλον», εξηγεί. Η φύση είναι απίστευτα ανθεκτική, υποστηρίζει η Γκούντολ, και αυτό έχει αποδειχθεί. «Εχω δει τόσα μέρη που έχουν ολοκληρωτικά λεηλατηθεί από την ανθρώπινη δραστηριότητα, τα οποία με τον χρόνο έγιναν ξανά όμορφα, αφού η φύση επιβλήθηκε ξανά. Και υπάρχουν τόσα είδη ζώων που έφτασαν στα όρια της εξαφάνισης, αλλά εντέλει σώθηκαν», τονίζει η ίδια.

Newsroom , CNN Greece

30 Νοεμβρίου 2018

Ο νυχτερινός ουρανός μπορεί να είναι γεμάτος φωτεινές «κουκίδες» αλλά στην πραγματικότητα όσα βλέπει το ανθρώπινο μάτι δεν είναι τίποτα μπροστά στα αστέρια που υπάρχουν στο σύμπαν. Για πρώτη φορά, ερευνητές ισχυρίζονται ότι κατάφεραν να υπολογίσουν την ποσότητα του φωτόςπου έχουν παράγει όλα τα άστρα του σύμπαντος -ή τουλάχιστον όσο μέρος αυτού είναι σε θέση να παρατηρούν- κατά τη διάρκεια δισεκατομμυρίων ετών.

Το νούμερο, για το μυαλό των περισσότερων ανθρώπων, είναι μάλλον δυσνόητο. Η μέτρηση της επιστημονικής ομάδας, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science την Πέμπτη, γίνεται σε φωτόνια -δηλαδή σωματίδια ορατού φωτός.

Και ποιος είναι ο αριθμός

4.000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000
000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000 φωτόνια.
Ή 4x10^84.

Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, αυτός είναι ο αριθμός των σωματιδίων φωτός που εκπέμφθηκαν από τα αστέρια και «διέφυγαν» προς το Διάστημα.

«Από τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε από το τηλεσκόπιο Fermi, καταφέραμε να υπολογίσουμε το σύνολο του αστρικού φωτός που έχει εκπεμφθεί. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει» λέει ο επικεφαλής της μελέτης Marco Αjello, αστροφυσικός του πανεπιστημίου Κλέμσον.

«Το μεγαλύτερο μέρος του φωτός αυτού προέρχεται από άστρα που ?ζουν? σε γαλαξίες. Κάθε αστέρι που έχει υπάρξει συνέβαλε σε αυτό και έτσι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον υπολογισμό αυτό για να μάθουμε όλες τις λεπτομέρειες για την δημιουργία των άστρων και την εξέλιξη των γαλαξιών» είπε ο ίδιος.

Τα δεδομένα συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια εννέα ετών από το διαστημικό τηλεσκόπιο Fermi Gamma-ray της ΝASA, αποκαλύπτοντας την ιστορία της δημιουργίας των άστρων.

Το σύμπαν είναι περίπου 13,7 δισ. ετών. Μερικά εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια μετά το Big Bang ένας σχηματισμός άστρων? ανέβασε ταχύτητα, κάτι που οδήγησε στη δημιουργία τρισεκατομμυρίων τρισεκατομμυρίων άστρων και δύο τρισεκατομμυρίων γαλαξιών.

40 Χρόνια "Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης" και "Ίδρυμα Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογία". Μια δημιουργική πορεία

Στελίνα Μαργαριτίδου

Ήταν το 1976 , όταν μερικοί φίλοι-όλοι με ενδιαφέροντα επιστημονικά- άρχισαν να συζητούν τη δημιουργία ενός Τεχνικού Μουσείου στη Θεσσαλονίκη.

Το αποτύπωμα μιας από τότε συγκλονιστικής εποχής ήταν έντονο. Ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις όπως η ευρεία χρήση προσωπικών υπολογιστών και videogames άλλαζαν την καθημερινότητα σε όλο τον πλανήτη και φυσικά στην Ελλάδα.

Στη Θεσσαλονίκη ο αρχικός πυρήνας των Μάνου Ιατρίδη, καθηγητή Νίκου Οικονόμου, Γιάννη Παπαευσταθίου, Πάρι Τσουκαλά και Αγγελικής Νταλιάνη, από τους πρωτεργάτες του Μουσείου, άρχισε να διευρύνεται .... Οι πρώτες συναντήσεις των φίλων του εκκολαπτόμενου Τεχνικού Μουσείου Θεσσαλονίκης γινόταν σε επαγγελματικούς χώρους που ανήκαν στα μέλη της πρώτης ομάδας.

Το πρώτο καταστατικό του Τεχνικού Μουσείου, ενός κοινωφελούς πολιτιστικού φορέα δηλαδή, υπογράφεται το Νοέμβριο του 1978, στο εκθετήριο πλέον του Μουσείου που στεγάζεται σε χώρο της εταιρίας του Πάρι Τσουκαλά στην οδό Αχελώου, στο κέντρο της πόλης. Ο καθηγητής Νίκος Οικονόμου γίνεται Πρόεδρος του Δ.Σ. και το Μουσείο αντανακλά σταδιακά τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που το ...γέννησαν.

Το Τεχνικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, αποκτά τα εκθέματά του που δεν είναι άλλα από ... μηχανές. Καθώς η τεχνολογία όχι απλώς εξελίσσεται αλλά διανύει τεράστιες αποστάσεις μέσα σε λίγο χρόνο, δημιουργείται στο κοινό η ανάγκη αποτύπωσης και καταγραφής των επιτευγμάτων που είναι συνυφασμένα με την ίδια τους τη ζωή. Έτσι για παράδειγμα το πρώτο κινητό τηλέφωνο - παντόφλα , είναι συνδεδεμένο πλέον στη συλλογική μνήμη με τις αρχές της δεκαετίας του 90, όταν οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας άρχιζαν να μας αλλάζουν τη ζωή. Η πρώτη έγχρωμη τηλεόραση της γειτονιάς υπογράμμιζε - όπως θα θυμούνται οι παλαιότεροι-την ευρωστία και τον εκσυγχρονισμό ενός αστικού κυρίως νοικοκυριού της δεκαετίας του 70 ....

Από την Αχελώου στη ΒΙΠΕΘ

Από τις αρχές του 1988 ήταν φανερό πως το Μουσείο χρειαζόταν έναν μεγαλύτερο και καταλληλότερο χώρο για τις δραστηριότητές του. Η τότε Ελληνική Τράπεζα Βιομηχανικής Ανάπτυξης (ΕΤΒΑ) , αναγνωρίζοντας τον κοινωφελή χαρακτήρα του Τεχνικού Μουσείου Θεσσαλονίκης , αλλά και τη συμβολή του στην εκπαίδευση , παραχώρησε για μια δεκαετία τη χρήση ενός βιομηχανικού κτιρίου συνολικού εμβαδού 1.500 τ.μ στη Βιομηχανική Περιοχή της Σίνδου. Το Τεχνικό Μουσείο βρίσκει τη θέση του. Εμπλουτίζεται με νέα θεματικά εκθετήρια, βιβλιοθήκη, εργαστήριο, αίθουσα εκπαιδευτικής τεχνολογίας και ένα μικρό αμφιθέατρο.

Μέχρι το 1999 , το ΤΜΘ άνθισε και με την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας δημιούργησε μια σημαντική συλλογή από εκθέματα που πρώτη φορά έβλεπε το ελληνικό κοινό. Διατηρώντας και εμπλουτίζοντας τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα του το Μουσείο διοργάνωσε εκθέσεις (ακόμη και εκτός Θεσσαλονίκης) ομιλίες, ποικίλες εκδηλώσεις , ξεναγήσεις σχολείων και εδραίωσε για πρώτη φορά στην Ελλάδα την έννοια του ΤΕΧΝΟΠΑΡΚΟΥ.

Πέντε χρόνια αργότερα και μετά από μια πολύ πετυχημένη πορεία 25 χρόνων (έκθεση Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας στην Αρχαία Αγορά Θεσσαλονίκης, ημερίδες, εκδηλώσεις, συνέδρια , εκπαιδευτικά προγράμματα, μαθητικούς διαγωνισμούς, 800.000 επισκέπτες .....) , αλλά πάνω από όλα την εδραιωμένη πλέον σχέση του Μουσείου με την Εκπαίδευση, το ΤΜΘ μετεξελίσσεται στο "Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας , Νόησις."

Και εγένετο .... Νόησις

Ένα από τα πιο φιλόδοξα ίσως σχέδια για τη Θεσσαλονίκη, υλοποιήθηκε και το Νόησις, στεγάστηκε στις εγκαταστάσεις της περιοχής της Θέρμης συνολικής επιφάνειας 14.270 τ.μ Ο συνολικός προϋπολογισμός του Έργου ανήλθε στα 30 εκ ευρώ και καλύφθηκε από πόρους του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου , μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων από το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και το Γ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.

Με μόνιμες πλέον εκθέσεις, αλλά και περιοδικές, πλήθος εκδηλώσεων, αίθουσα συνεδρίων, κοσμοθέατρο, πλανητάριο και προσομοιωτή, με ειδικό χώρο για πάρτυ, αλλά και καφετέρια όπου γίνονται επιστημονικά καφέ, αλλά ακόμη και ειδική μπουτίκ δώρων, το σημερινό ΚΔΕΜΤ - Νόησις είναι πολυσύνθετο Τεχνολογικό Κέντρο, το οποίο προέκυψε από το «Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης» και τους ανθρώπους του....  Αυτούς τους "επίμονους Θεσσαλονικείς" που συμμετέχουν ακόμη ως μέλη του Σωματείου Φίλοι του Νόησις, στο Δ.Σ. του Ιδρύματος!

Στελίνα Μαργαριτίδου

Στις 27 Οκτωβρίου του 2004 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος εγκαινίαζε το Ίδρυμα Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας. Ο Πρόεδρος είχε ήδη εκφράσει την ευαρέσκεια του για το έργο που είχε προηγηθεί,  κατά την επίσκεψη του στη Σίνδο στο εκθετήριο του Σωματείου «Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης», ιδρυτού του Ιδρύματος και είχε απονείμει στον Πρόεδρο, αείμνηστο καθηγητή Νίκο Οικονόμου, το παράσημο του Ταξιάρχη της Τιμής.

Από την ημέρα των εγκαινίων του Ιδρύματος άνοιξε ένας νέος κύκλος δραστηριοτήτων που πρόσφατα συμπλήρωσε δεκατετραετία.

Σε αυτό το χρονικό διάστημα εκατοντάδες χιλιάδες επισκεπτών ξεναγήθηκαν στις 3 μόνιμες και στις ?? περιοδικές εκθέσεις που οργανώθηκαν από το Ίδρυμα, απολαμβάνοντας παράλληλα πρωτόγνωρες εμπειρίες στα θεάματά του, το Κοσμοθέατρο, το Πλανητάριο και τον Προσομοιωτή. Περισσότερες από 200.000  σχολικές ομάδες παρακολούθησαν εκπαιδευτικά προγράμματα για την πυραυλική, την μαγεία της επιστήμης, την επιστήμη στην κουζίνα, τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας κ.ά..

Παράχθηκε η πρώτη ελληνική παραγωγή πλανηταρίου με μη αστρονομικό περιεχόμενο. Με τη συνεργασία του Γαλλικού Ινστιτούτου και του Βρετανικού Συμβουλίου παρουσιάσθηκαν δεκάδες καφέ της επιστήμης, σε θέματα από την ηθική της τεχνολογίας έως τα μαμούθ των Γρεβενών.

Ομάδες ενδιαφερομένων παιδιών εκπαιδεύτηκαν στη ρομποτική, τον αερομοντελισμό, την εκλαΐκευση της επιστήμης. Οργανώθηκαν και υλοποιούνται τα θερινά προγράμματα του επιστήμονα.

Δοκιμάστηκε η παραγωγή επιστημονικής θεατρικής παράστασης, το ΝΟΗΣΙΣ συνεργάσθηκε με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος και συνδέθηκε ζωντανά με τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό δίνοντας ευκαιρία σε μαθητές να μιλήσουν με αστροναύτες.

Κάλεσε κορυφαίες προσωπικότητες όπως οι καθηγητές Κριμιζής και Τάσσιος να μιλήσουν για το χθες και το αύριο. Πραγματοποιήθηκαν αφιερώματα και πρεμιέρες ταινιών επιστημονικής φαντασίας, μουσικές εκδηλώσεις με μοναδικές παραστάσεις της κρατικής και άλλων ορχηστρών.

Δόθηκε βήμα στον εθελοντισμό και ευκαιρίες για ανάπτυξη πρακτικής άσκησης για φοιτητές από όλη την Ελλάδα.

Το ΝΟΗΣΙΣ συμμετείχε σε ερευνητικά προγράμματα συνδράμοντας στην επίτευξη εθνικών και ευρωπαϊκών στόχων.

Περισσότεροι από 2.000.000 επισκέπτες, κυρίως νέοι, βημάτισαν ήδη στις φιλόξενες και ευρύχωρες αίθουσες του, αναζητώντας κάτι περισσότερο ή κάτι διαφορετικό από την τηλεόραση, τη σχολική τάξη ή το εμπορικό κέντρο. Άνθρωποι που θέλουν να μάθουν, να ψυχαγωγηθούν αλλιώς, να διευρύνουν τα όρια των αναζητήσεων τους για επαγγελματικό προσανατολισμό, καινοτομική σκέψη, που επιθυμούν να συναντηθούν με ανθρώπους κοινών ενδιαφερόντων γύρω από την επιστήμη, την τεχνολογική και βιομηχανική κληρονομιά. Άνθρωποι που γοητεύονται στην ιδέα της τεχνολογίας στην Αρχαία Ελλάδα και στη θέα μιας μοτοσυκλέτας του 1920, άνθρωποι που πιστεύουν ότι τα υλικά της επιστήμης και της τεχνολογίας είναι κυρίαρχα στην οικοδόμηση του κόσμου. Άνθρωποι που δηλώνουν αδιάφοροι αλλά συγκινούνται βλέποντας το αυτοκίνητο που αγόρασαν μεταχειρισμένο σαν φοιτητές, που εκπλήττονται από την αποκάλυψη της λειτουργίας του κινηματογράφου και την τριδιάστατη προβολή. Γονείς που συνοδεύουν τα παιδιά τους και δάσκαλοι τους μαθητές  τους.

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Κέντρου Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας - ΝΟΗΣΙΣ αποφάσισε να επιβραβεύσει το προσωπικό του με την χορήγηση πριμ παραγωγικότητας, για τη συμβολή του στη συνεχή εύρυθμο λειτουργία και στην πρόοδο του Ιδρύματος.

Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος καθηγητής κ. Μιχάλης Σιγάλας δήλωσε, μεταξύ των άλλων, προς τους εργαζόμενους τα ακόλουθα:

Αγαπητοί συνεργάτες

Γνωρίζετε πολύ καλά ότι το Δ.Σ. και εγώ, από την αρχή της θητείας μας, σε κάθε ευκαιρία και ενώπιον οποιουδήποτε ακροατηρίου τονίζαμε ότι η διατήρηση του ΝΟΗΣΙΣ σε λειτουργία τα δύσκολα χρόνια ήταν αποτέλεσμα της αφοσίωσης και της προσπάθειας των εργαζομένων του. Έτσι λοιπόν, οι προσπάθειες που καταβάλαμε και το έργο που παρουσιάσαμε είχαν ως έμπνευση και κίνητρο τη δική σας προσπάθεια, αλλά και τη πίστη για την αξία και τις δυνατότητες του ΝΟΗΣΙΣ.

Τρία χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Δ.Σ. το ΝΟΗΣΙΣ έχει αφήσει πίσω του την πολυετή διοικητική και οικονομική κρίση. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα της συστηματικής εργασίας όλων μας και της συμπαράστασης του ΥΠΕΠΘ και της ΓΓΕΤ.

Σήμερα λοιπόν το Δ.Σ., αναγνωρίζοντας τη συμβολή των εργαζομένων στα παραπάνω και καθώς τα οικονομικά δεδομένα το επιτρέπουν, μετά από πρόταση του Γενικού Διευθυντή αποφάσισε την απόδοση πριμ παραγωγικότητας ύψους ενός μηνιαίου μισθού σε όλους τους εργαζόμενους στο ΝΟΗΣΙΣ με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου.

Με τους θερμούς χαιρετισμούς μου

Μιχάλης Σιγάλας