Η ΜΥΡΤΙΣ
Συγγραφέας δρ. Πασχάλης Χριστοδούλου
Έκθεση στο αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (14 Ιανουαρίου - 13 Μαρτίου 2011)
Η τιμή στον συγγενή αποθανόντα είναι μια σημαντική συνιστώσα όχι μόνο των θρησκευτικών τελετουργιών, αλλά επίσης του ηθικού συστήματος της κοινωνίας στην αρχαία και στην σύγχρονη Ελλάδα.
Ο αξιοπρεπής αποχαιρετισμός των νεκρών υποβοηθεί την συγκινησιακή εκτόνωση των συγγενών προσώπων, καθώς ολοκληρώνουν το «καθήκον» τους στον αγαπημένο τους. Τους ίδιους σκοπούς εξυπηρετούν, μαζί με την διατήρηση της μνήμης όλες οι μεταθανάτιες τελετουργίες, που επιτελούνται περιοδικά επάνω στο μνήμα.
Οπωσδήποτε, σε ορισμένες περιπτώσεις οι συγγενείς δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσουν το ιερό τους καθήκον στο νεκρό. Αυτή ήταν η περίπτωση στην μοιραία επιδημία που χτύπησε την Αθήνα μεταξύ 430-426 π.Χ. κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Ο μεγάλος αριθμός των πτωμάτων δεν επέτρεπε τις επικήδειες τελετές, παρά μόνον απλούς μαζικούς τάφους. Σ΄ένα παρόμοιο τάφο βρέθηκε η ενδεκαετής Μύρτιδα και τιμήθηκε απροσδόκητα 2.500 χρόνια μετά από τον ανένδοξο και πρώιμο θάνατό της, μ΄ένα επιστημονικό πρόγραμμα και μια έκθεση που πήρε το όνομά της.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, προσφέρει φιλοξενία στην Μύρτιδα (14 Ιανουαρίου - 13 Μαρτίου 2011) όχι μόνο για την μεγάλη σημασία της επιστημονικής έρευνας, αλλά επίσης σαν μια επιθυμία να τιμήσει το νεκρό κορίτσι από την Αθήνα, ως ένα σύμβολο όλων των παιδιών που άδικα χάθηκαν από ασθένειες ή πόλεμο.
Παράλληλα, το «αστέρι» της έκθεσης περιβάλλεται από αντικείμενα που κάποτε συνόδευαν τα νεκρά παιδιά, που τύχανε να τιμηθούν από τους αγαπημένους τους, όπως τους το όφειλαν...
Ελπίζουμε ότι αυτά τα εκθέματα που προσφέρουμε τώρα στην Μύρτιδα, θα την συνοδεύσουν στο ατέλειωτο ταξίδι της.
Στην αρχαιότητα παιδιά και έφηβοι ήταν συχνά θύματα των θανατηφόρων ασθενειών και επιδημιών, όπως προκύπτει από μελέτες που αναφέρονται στην παιδική θνησιμότητα. Ο θάνατος αυτών που δεν είχαν τον χρόνο να απολαύσουν τη ζωή και τον έρωτα εθεωρείτο ως ένα από τα πιο τραγικά συμβάντα.
Στους τάφους των συχνά τοποθετούσαν παιδικά παιχνίδια όπως ο Έρως και ο Τελέσφορος, ο προστάτης των παιδιών. Συνήθεις προσφορές ήταν επίσης σκεύη που παρίσταναν παιδιά, όπως και μικροσκοπικά δοχεία και σκεύη.
Ένα από τα λίγα ανάγλυφα που αναφέρονται στον 5ο αιώνα π.Χ. στο Μουσείο της Θεσσαλονίκης είναι μια νεκρική ανάγλυφη στήλη. Ήταν το σήμα που τοποθετήθηκε επάνω στο μνήμα ενός νέου κοριτσιού από την Θεσσαλονίκη, κατά την ίδια εποχή που η Αθηναία Μύρτιδα άφηνε την ζωή.

Χρυσά στεφάνια, το αγαπημένο στολίδι τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών, συχνά συνόδευαν τον νεκρό, στο τελευταίο του ταξίδι. Τα νεαρά κορίτσια και οι γυναίκες της Μακεδονικής αριστοκρατίας έφεραν κυρίως μύρτινα στεφάνια. Η μυρτιά απ΄όπου προκύπτει το όνομα Μύρτις, ήταν το ιερό φυτό της Αφροδίτης και ήταν σύμβολο αγνότητας και γονιμότητας. Στην Ελλάδα ακόμη και σήμερα, η μυρτιά χρησιμοποιείται για τον στολισμό της νύφης.